Trước khi bôn ba hải ngoại, Phan Bội Châu đã bôn ba hải nội để “âm kết hào kiệt” trong nước.(1) Miền Trung là quê, khỏi nói. Miền Bắc cụ đã lên tận chiến khu Yên Thế thăm Hoàng Hoa Thám. Miền Nam cụ đã chu du khắp Lục tỉnh, viếng cả vùng Bảy Núi ở Châu Ðốc. Ra nước ngoài, Phan Bội Châu lại có dịp tiếp xúc với nhiều người Việt từ cả ba miền xuất dương để tìm đường cứu nước...

Biết tính tình người Việt cách sâu sắc, thời ấy chắc chắn hiếm người biết bằng cụ Phan. Do đó nhận xét sau đây của cụ đáng chú ý.

Mặt khác, nhờ giao thông và truyền thông tiến bộ, tính tình dân tộc Việt Nam bây giờ có đồng nhất hơn hồi trăm năm trước nhiều chứ.

(Thu Tứ)

(1) Âm kết: bí mật móc nối.

Phan Bội Châu, “Bắc, Trung, Nam”

Người Nam kỳ có ý phác thành mà nóng gấp muốn chóng, lại khuynh hướng về phần vật chất quá sâu.

Người Trung kỳ có ý trung dũng, ưa mạo hiểm, mà thái độ thường hay thô sơ xung xẳng, khó dung hợp được cảm tình.

Ðến người Bắc kỳ thì văn sức quá nhiều mà thành phác có ít.

(Trong hồi ký Tự phán)





_________________________
Nhan đề do người chọn tạm đặt.