Trường Sơn. B-52, dốc cao và dài, “những đoạn đường một bên là sườn đá cheo leo, một bên là vực sâu thăm thẳm”, “tai mèo”, mưa, vắt…

Lính mới: “Ôi! Đi thật vất vả anh ạ. Từ nhỏ đến giờ đây là lần đầu tiên em cảm thấy mệt quá sức (…)”.

Lính cũ: “(…) Dạo đó, bọn tớ hành quân liền năm đêm, đi ngót trăm rưởi cây số (…) Bây giờ đôi bàn chân của tớ vững lắm. Chai chân dày đến một phân cơ đấy! Rồi đây, sau những ngày này, cậu cứ yên trí, cậu cũng sẽ có một đôi bàn chân như thế!”.

Thủ trưởng: “Dốc này ngày xưa tớ đã đi rồi. Hồi ấy chúng tớ đi vất vả hơn bây giờ nhiều. Con đường mòn đã được hình thành như bây giờ đâu, cứ cầm dao phát cây mà đi (…)”.

Huyền thoại có thực. Trong đó có cả những nữ thanh niên. Vô cùng tự hào Việt Nam. (Thu Tứ)

Nhật ký Hoàng Thượng Lân (19)

1-5-1971

Đơn vị lên đường lúc bầu trời còn đầy sao (…)

Bọn B-52 đánh dữ dội, lửa bom lóe sáng, tiếng nổ rền rung chuyển (…)

Đơn vị đi khoảng một tiếng đồng hồ thì gặp một con dốc cao (…) Mồ hôi ai cũng đều vã ra như tắm, tim đập thình thình, phái há cả miệng để thở (…) Nhiều anh em cởi bỏ quần dài vì mồ hôi ra bức bối, vướng víu (…)

Giữa lưng chừng đèo, chúng tôi gặp một đơn vị nữ thanh niên xung phong đang khẩn trương vá lại một đoạn đường vừa bị bom địch làm sạt lở. Không ai bảo ai, tất cả đều tự nhìn lại mình, sửa sang tư thế. Có cậu chàng đặt vội ba-lô xuống từ xa, mặc lại quần dài (…)

Các cô gái ngừng tay xẻng tay cuốc, né sang một bên nhường lối cho chúng tôi đi. Một cô trông khỏe mạnh đứng trên mỏm cao của một tảng đá với tay xuống cho các chiến sĩ bíu vào (…)

- Các o vào đây lâu chưa?

- Chúng em vào đây hai năm rồi!

- Quê các o ở đâu?

- Quảng Bình có. Hà Tĩnh có. Nghệ An có. Cả người khu Ba cũng có!

- Thương các o vất vả quá!...

- Có chi đâu mà thương. Cánh chúng em còn nhàn nhã hơn tụi các eng nhiều. Các eng đánh giặc vất vả…

(…)

Anh em tụ tập nghỉ ngơi trên đỉnh dốc – một chỗ đất phẳng anh em quen gọi là “yên ngựa”. Leo được tới đây là mừng rồi. Giờ chỉ còn xuống dốc nữa thôi. Một số đồng chí khỏe hơn, đặt ba-lô xuống, quay lại đón đỡ hộ đồ đạc cho những đồng chí yếu còn đang vất vả leo lên.

Mưa đổ xuống rào rào. Một cơn giông kéo dài không ngớt hạt. Anh em tháo vội các nắp túi cóc, lấy ni-lông che trùm lên người và ba-lô. Một số tản vào các hốc đá (…)

Lên dốc đá đã khó, xuống dốc cũng khó. Gặp quãng đầy những mầm đá tai mèo nham nhở, phải ngồi xổm, nắm lấy từng “tai mèo” mà tuột dần dần xuống. Ở những quãng đất thì đường rất trơn, chân phải bấm chặt, xuống dần từng bước. Đã đi chậm, sợ trượt ngã, nhưng cả khối ba-lô nặng cứ dồn xuống, nặng trĩu đôi vai, buộc phải đi nhanh (…) Anh em dồn lại đằng sau, chờ người đi trước. Có người đứng lâu, mỏi, hỏi giọng sốt ruột:

- Sao mà chậm thế?

Một giọng từ xa đáp lại:

- Không mắc chi mà vội. Chỗ ni, đi ẩu, bổ thì có mà lòi ruột!

Có những đoạn đường một bên là sườn đá cheo leo, một bên là vực sâu thăm thẳm. Người qua được trước đứng lại đỡ cho người đi tới. Người đi tới vừa qua lại đỡ cho người sau tới. Cứ thế mà nhích dần, nhích dần.

Mưa vẫn rơi đều (…) Nước theo những chỗ trũng của sườn núi tuôn thành dòng xối ầm ầm xuống vực sâu (…) Hễ mưa xuống là chúng tôi ngày càng nhiều khó khăn, mà khó khăn bởi những chú vắt đói mồi, rướn cao thân lẩy bẩy đón lấy bàn chân chiến sĩ mà bám vào cũng đáng kể lắm (…)

Trời trở lạnh đột ngột. Mây trắng giăng đầy, che lấp các mỏm núi. Mưa nặng hạt rải rác rồi ngớt dần.

Chúng tôi tới đỉnh đèo “Một Không Không Một” lúc trời về chiều. Đơn vị trú đêm bên một con suối lớn. Nước suối sôi réo tung bọt trắng xóa.

Ăn được bữa cơm, nắm một vắt cơm để mai ăn đường, mắc vừa xong tăng võng thì mưa lại sập xuống lộp độp trên mái tăng và to dần khiến nước bắn lên cả từ dưới đáy võng (…)

Mưa một lúc lại tạnh, mưa trên Trường Sơn là thế. Chỉ còn nghe tiếng ầm ầm của suối lũ. Bao nhiêu giọt nước bám trên cành lá, được một cơn gió lại thi nhau tuột xuống. Con vật gì kêu “chà bóc”, “chà bóc” phía xa xa.

Tôi ngồi tán chuyện với Bảo, đang say sưa nghe Bảo kể chuyện (…) thì Hải từ võng bên mò sang:

- Các anh còn thuốc không?

- Ký-ninh à? Bảo hỏi tinh nghịch.

- Thuốc là thuốc hút cơ!

Bảo mở túi áo đưa cho Hải một bao ni-lông nhỏ:

- Đây. Thuốc lá thì hết, nhưng thuốc lào thì sẵn.

Tôi mời Hải ngồi chơi, Hải vui vẻ:

- Em bị phồng rộp mấy ngón chân anh ạ. Em lo ngày mai không biết có đi được nổi không đây.

Bảo phổ biến:

- Này, đừng có mà bóp mạnh chỗ phồng đấy nhé kẻo nó vỡ. Lấy kim chỉ xâu qua chỗ phồng nước, cắt để lại đoạn chỉ trong đó, nó sẽ xẹp xuống dần dần.

- Ôi! Đi thật vất vả anh ạ. Từ nhỏ đến giờ đây là lần đầu tiên em cảm thấy mệt quá sức. Mà cũng chẳng còn là “cảm thấy” nữa. Nó thực tế ngay trước mắt. Nhìn các anh đi thoải mái, em thèm được đôi bàn chân như thế quá!...

Tôi hỏi:

- Cậu nhập ngũ lâu chưa?

Hải nhìn tôi rồi lại nhìn sang Bảo:

- Mới đây thôi anh ạ. Lần đầu tiên em đi xa đấy (…)

Bảo vỗ vỗ vào vai Hải, thông cảm:

- (…) Quen đi cả thôi! Mình ngày xưa cũng hệt như cậu bây giờ. Dạo đó, bọn tớ hành quân liền năm đêm, đi ngót trăm rưởi cây số. Chân tớ phồng rộp những nước là nước, da trơn mọng… Mình cứ cho là tại đi dép nên nó mới phồng thế, bèn chuyển sang đi giày. Ai dè lại càng đau hơn (…) Đã tưởng là rồi phải để anh em cáng đi. Ấy thế mà tớ cũng đến được đích, hoàn toàn trên đôi chân mình. Bây giờ đôi bàn chân của tớ vững lắm. Chai chân dày đến một phân cơ đấy! Rồi đây, sau những ngày này, cậu cứ yên trí, cậu cũng sẽ có một đôi bàn chân như thế!

Hải xoay mình, dài tay ra với ở đầu võng một chiếc gậy đi đường. Gậy bằng ống nứa mỏng, săn thớ, có một lỗ nhỏ khoét ở giữa (…)

- Ngày ở nhà, các anh ở làng em từ mặt trận trở về. Các anh ấy kể chuyện chiến đấu, chuyện trên đường hành quân, kể tên những nơi đã đi qua và những kỷ niệm… Em ngồi nghe, chỉ biết nghe thôi chứ không chen được câu nào. Làm sao mà góp chuyện được khi mình chưa từng sống như thế. Em thèm muốn được như các anh ấy quá. Nghe các anh kể mà lòng cứ tức anh ách… Bây giờ thì đàng hoàng rồi. Chuyến này có về, ngồi mà kể cả tuần cũng không hết chuyện.

(…) Tiểu đoàn trưởng tìm đến (…)

- Các cậu chưa ngủ à, chuyện gì mà vui vẻ thế?

- Dạ, tâm sự tí tỉnh thôi, thủ trưởng ạ!

Tôi ngồi dịch sang một bên nhường chỗ cho tiểu đoàn trưởng. Anh lom khom chui qua sợi dây tăng, ngồi xuống cạnh Hải, quàng tay qua vai Hải một cách tự nhiên.

- Mai đi sớm đấy. Dốc khá cao và dài. Vượt được nó mất những sáu tiếng đồng hồ. Nhớ đong nước cho đầy bi-đông kẻo lên đỉnh khát mà hết nước thì khốn! Dốc này ngày xưa tớ đã đi rồi. Hồi ấy chúng tớ đi vất vả hơn bây giờ nhiều. Con đường mòn đã được hình thành như bây giờ đâu, cứ cầm dao phát cây mà đi. Lên tới đỉnh, tầm mắt nhìn được giải phóng khỏi lá rừng bít bưng, trông về hướng đông xa xa, thấy đồng bằng thoai thoải, lòng phơi phới tự hào (…)