“Mùa mưa này sẽ có lúa có rau / xóm Rẫy sẽ xanh như tôi vừa nhìn thấy / trong ánh mắt mỗi người dân”. Có lẽ mùa mưa năm 1973, lúa rau “trong ánh mắt” những người “nô nức trở về dọn đồng phát rẫy” đã không hiện ra trên đồng trên rẫy. Vì ngay sau khi Hiệp định Pa-ri được ký kết, ngụy quyền Sài Gòn đã “ra sức phá hoại Hiệp định (…) đánh phá có tính chất hủy diệt, ủi trắng nhiều nơi”.(1) Cái hiệp định ấy dĩ nhiên chỉ là một cột mốc trên con đường dài dẫn tới thống nhất đất nước. Ta định dừng chân một lúc trước khi lại đi. Địch giở trò khiến ta phải đi sớm hơn. Chỉ còn hai năm nữa thôi, lúa rau sẽ tha hồ mọc xanh xóm Rẫy… (Thu Tứ) (1) Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tổng hành dinh trong mùa xuân toàn thắng.

Nguyễn Chí Hiếu, “Qua xóm Rẫy”

Bom bi ẩn vào cỏ rối xác xơ
thủ pháo, mìn… vùi trong đất cát
đầu đạn 105 ly nằm phơi rải rác
phát nổ đêm ngày
dân xóm Rẫy dặn chúng tôi
               không qua gần đám cháy
trốt dựng bụi mù, tàn lửa bay bay

Dân nô nức trở về dọn đồng phát rẫy
nghe tiếng nổ bâng khuâng nhớ trận đánh năm nào
xác xe giặc lụn tàn trong đám lửa
mùa mưa này sẽ trỉa lúa trồng rau

Đây những hạt giống chắt chiu gom góp tự miền xa
ấp ủ hơi người thương nhớ đất
trơ trắng vàng đai chốt giặc
đêm đêm lặn lội đi về

Đã thuộc về ta sông rạch đất trời
có tiếng chim mùa gợi không gian rất rộng
kỳ lạ thế khi đời giải phóng
mỗi buổi bình minh hứa hẹn rất nhiều

Ông táo đặt ngoài trời lổng chổng nồi niêu
múc nước hố bom lóng phèn dùng tạm
đất đã chia ô, vườn đã dọn
cây đốn chở về chất đống ngổn ngang

Ngày ngược xuôi hối hả rộn ràng
đêm ánh lửa đi về khắp xóm
du kích bám bụi bờ tập trận
văn công diễn ngoài trời tiếng hát vọng thật xa

Từ đường rừng rợp bóng cây che
bước ra xóm Rẫy mắt tôi lóa nắng
nhìn đồng đội hành quân theo chiều dài của xóm
khăn nón vẫy theo phơ phất điệp trùng

Tôi hít thật sâu mùi khói cay nồng
và giơ tay bắt lấy những tàn lửa bay bay trước mặt
khi đã đi xa khuất
tôi vẫn còn nghe tiếng nổ đùng đoàng như
                                            sấm chuyển phía sau

Mùa mưa này sẽ có lúa có rau
xóm Rẫy sẽ xanh như tôi vừa nhìn thấy
trong ánh mắt mỗi người dân xóm Rẫy
đang mở rộng tầm nhìn theo những bước chân xa.

1973





_________
Chú thích của tác giả: Xóm Rẫy là tên một xóm mọc lên ở vùng giải phóng Tây Ninh sau ngày ký kết Hiệp định Pa-ri 1973.