“Phạm Tiến Duật với cô Thạch Nhọn Thạch Kim”

Nhớ một lần vào năm 2000, o Nhị có nhờ tôi liên hệ gặp nhà thơ Phạm Tiến Duật qua điện thoại (…) Anh Duật hẹn sáng mai 9 giờ anh sẽ đến Hội Nhà văn (…) để nói chuyện với o Nhị bằng máy bàn (…)

Mới 8 giờ sáng o Nhị đã tới nhà tôi (…) Trong lúc chờ, o kể cho tôi nghe câu chuyện gặp nhà thơ Phạm Tiến Duật.

Đó là năm 1968, o ở đại đội 555 thuộc Tổng đội TNXP 55 đang san đường lấp hố bom tại đường 15A ở Phú Lộc (Can Lộc - Hà Tĩnh) (…) Tối đó, o mặc chiếc áo phin lơ xanh vì áo quân phục lấm bụi đất đường giặt chưa khô. Tiểu đội o đang san đường thì gặp một đoàn xe tải từ Quảng Bình ra. Vì đường còn vướng hố bom nên nhiều lái phụ phải nhảy xuống để làm cọc tiêu chỉ đường.

O kể: “Hồi nớ (…) TNXP với bộ đội lái xe là bạn thân (…) Ai cũng thương cánh lái xe chạy thâu đêm. Anh nào mắt cũng hõm sâu, râu ria mọc không kịp cạo (…) Xe đi lầm lụi, bò lắc lư như con cua càng (…) Bữa đó có lẽ do (tôi) là người cao nổi bật lên hẳn, lại mặc áo màu sáng, nên có một anh bộ đội lại gần (…) Anh đó hỏi: “Cô ở đâu?”. Vốn tinh nghịch từ nhỏ (tôi) đáp ngay: “Em ở Thạch Nhọn anh nờ”. Anh bộ đội ngớ ra: “Sao lại có xã Thạch Nhọn”. Lũ bạn (tôi) đấm vào lưng nhau thùm thụp: “Đúng rồi đó em nớ ở Thạch Nhọn, còn bọn tui ở Thạch Tày”. Anh bộ đội cười, vui lây với không khí thời chiến rất tươi trẻ ấy: “Có xã Thạch Tày à?”. Cả bọn lại cười rộ lên: “Là Thạch Bằng cạnh Thạch Kim đó anh à” (…)”.

Hôm đó o Nhị và nhà thơ Phạm Tiến Duật nói chuyện qua điện thoại khá lâu. Lát sau thấy o ra mắt đỏ hoe (…) O bảo: “Anh Duật tình cảm lắm, cứ hỏi mãi về hoàn cảnh của o và những bạn bè TNXP. Anh còn kể mới viết xong trường ca về tiếng chuông chùa, về những nữ TNXP Thái Bình trở về sau chiến tranh vào nhà chùa đi tu. Anh có đọc cho (tôi) nghe một đoạn, không cầm được nước mắt chú ạ”.

Mà cũng đúng thôi, thời thanh niên đẹp nhất, nhan sắc nhất thì hiến dâng (…) cho những tuyến đường. Ngày về (…) đâu còn xuân sắc nữa (…) Như o đây đến giờ vẫn độc thân một mình.

Tôi đến nhà o Nhị vào một buổi chiều, vì buổi sáng o phải đẩy xe ra gò cá để bán hàng vặt cho những người đi biển. Xe hàng vặt của o, đó là vài chục bó rau, mươi củ su hào, ít cân cà chua, những bó hành, ngò... O bảo: “Nghề ni và gánh hàng ni là của mẹ tui truyền lại cho”. Ngôi nhà cấp bốn mà o đang ở là của Công ty Việt Tiến thông qua báo Người Lao Động cho 20 triệu đồng xây năm 1997 (…)

O đon đả mời chúng tôi vào nhà (…) Tôi không tin nổi (…) trước mắt mình (…) là một bà lão đã 70 tuổi - o sinh năm 1946 (…) Trong câu chuyện cao hứng o còn đọc thơ và hát cho chúng tôi nghe những câu hò ứng khẩu, đối đáp với cánh lái xe, bộ đội hồi đó. Tôi chú ý có một đàn gà con lục tục quấn quýt quanh chân o. Trong khi chúng tôi đang hỏi chuyện o trong ngôi nhà bài trí đơn giản, có treo mấy tấm ảnh và tấm huy chương thời TNXP thì bất ngờ một đàn chim sẻ từ cây dâu trồng trước sân nhà o sà xuống nhặt thóc cùng với bầy gà con trông thật đầm ấm.

O Nhị đứng dậy thắp một nén nhang cắm lên bàn thờ cho mẹ. Lại thắp nén hương khác nơi có chiếc mũ tai bèo bị mảnh bom xé rách (…)

Nhà thơ Phạm Tiến Duật (…) bị ung thư phổi, điều trị ở Viện Quân y 108 (…) O Nhị được bạn bè nhà thơ và người thân của ông đón ra Hà Nội ở năm ngày thăm nhà thơ (…) Khi o bước lại gần giường bệnh, anh Duật không còn nói được nữa, nhưng vẫn mở mắt đưa bàn tay gầy guộc ra bắt… O Nhị ghé vào tai anh thì thầm: “Anh Duật ơi! Em là Nhị TNXP ở Thạch Kim, Thạch Nhọn đây”. Ông cố mở mắt một lần nữa rồi mệt mỏi nhắm lại. Giọt nước mắt nóng hổi của o vừa rơi xuống gò má vàng vọt của ông thì bất ngờ từ khóe mắt nhà thơ cũng ứa ra một giọt nước mắt (…)

(Trích từ bài “Cô gái Thạch Kim Thạch Nhọn ngày ấy bây giờ” của Nguyễn Ngọc Phú đăng trên trang giaoducthoidai.vn)