“Nỗi nàng nhớ đến bao giờ”, nhưng vẫn học chăm, nên mới thi đỗ. Đỗ rồi, “càng thương”: “Ấy ai dặn ngọc thề vàng / Bây giờ nhà ngọc ngựa vàng với ai?”. Cái chỗ Kim Trọng “ra ngoại nhậm” đầu tiên là một chỗ quái lạ, vì làm quan mà y như ở ẩn: “Cầm đường ngày tháng thanh nhàn / Sớm khuya tiếng hạc tiếng đàn tiêu dao”. Lại, kỳ thay, chính là nơi... Và tuy “sự này đã ngoại mười niên”, nhưng vừa vặn có “kẻ lại già họ Đô” thạo khúc đầu, kể xong lại giới thiệu Thúc sinh đến kể tiếp. Hóa ra, Kiều giờ làm vợ một “đại vương” đang “vẫy vùng (...) động địa kinh thiên”! Làm sao đây? Đã tính “treo ấn từ quan”, “lội sông pha ngàn”, “dấn mình trong áng can qua”, “vào sinh ra tử”..., nhưng “nghĩ điều trời thẳm vực sâu”, còn “nấn ná đợi tin”, thì “khâm ban sắc chỉ” “cải nhậm”. Tưởng tượng Kim Trọng đã lên đường tìm Kiều, tới được chỗ Từ Hải! Không biết “bộ ba” sẽ giải quyết vấn đề ra sao? Triều đình sai người đi làm quan sao mà cứ như là cố ý đưa đường! Kim, Vương vừa tới Nam Bình, Phú Dương nhậm chức thì “xảy nghe thế giặc đã tan”, mà từ đây đi thăm vùng giặc từng tạm chiếm thì “tiện đường”. Đi ngay (việc quan hẳn cũng lại rảnh). Tới nơi, lần này thì có thông tin cập nhật về “nàng sau xưa”: dưới sông Tiền Đường đó! “Ngọn triều non bạc trùng trùng / Vời trông còn tưởng cánh hồng lúc gieo”!!!

(Thu Tứ)

Nguyễn Du, Truyện Kiều (câu 2857-2972)

Những là phiền muộn đêm ngày
Xuân thu biết đã đổi thay mấy lần?
Chế khoa gặp hội trường văn
Vương, Kim cùng chiếm bảng xuân một ngày (2860)
Cửa trời rộng mở đường mây
Hoa chào ngõ hạnh hương bay dặm phần
Chàng Vương nhớ đến xa gần
Sang nhà Chung lão tạ ân chung tuyền
Tình xưa ân trả nghĩa đền (2865)
Gia thân lại mới kết duyên Châu Trần
Kim từ nhẹ bước thanh vân
Nỗi nàng càng nghĩ xa gần càng thương
Ấy ai dặn ngọc thề vàng
Bây giờ kim mã ngọc đường với ai? (2870)
Ngọn bèo chân sóng lạc loài
Nghĩ mình vinh hiển thương người lưu ly
Vâng ra ngoại nhậm Lâm Truy
Quan sơn nghìn dặm thê nhi một đoàn
Cầm đường ngày tháng thanh nhàn (2875)
Sớm khuya tiếng hạc tiếng đàn tiêu dao
Phòng xuân trướng rủ hoa đào
Nàng Vân nằm bỗng chiêm bao thấy nàng
Tỉnh ra mới rỉ cùng chàng
Nghe lời, chàng cũng hai đường tin nghi (2880)
Nọ Lâm Thanh với Lâm Truy
Khác nhau một chữ hoặc khi có lầm
Trong cơ thanh khí tương tầm
Ở đây hoặc có giai âm chăng là?
Thăng đường chàng mới hỏi tra (2885)
Họ Đô có kẻ lại già thưa lên:
“Sự này đã ngoại mười niên
Tôi đà biết mặt biết tên rành rành
Tú bà cùng Mã Giám sinh
Đi mua người ở Bắc Kinh đưa về (2890)
Thúy Kiều tài sắc ai bì
Có nghề đàn lại đủ nghề văn thơ!
Kiên trinh chẳng phải gan vừa
Liều mình thế ấy phải lừa thế kia
Phong trần chịu đã ê chề (2895)
Tơ duyên sau lại xe về Thúc lang
Phải tay vợ cả phũ phàng
Bắt về Vô Tích toan đường bẻ hoa
Bực mình, nàng phải trốn ra
Chẳng may lại gặp một nhà Bạc kia (2900)
Thoắt buôn về thoắt bán đi
Mây trôi bèo nổi thiếu gì là nơi!
Bỗng đâu lại gặp một người
Hơn đời trí dũng nghiêng trời uy linh
Trong tay mười vạn tinh binh (2905)
Kéo về đóng chật một thành Lâm Truy
Tóc tơ các tích mọi khi
Oán thì trả oán ân thì trả ân
Đã nên có nghĩa có nhân
Trước sau trọn vẹn xa gần ngợi khen (2910)
Chưa tường được họ được tên
Sự này hỏi Thúc sinh viên mới tường”.
Nghe lời Đô nói rõ ràng
Tức thì đưa thiếp mời chàng Thúc sinh
Nỗi nàng hỏi hết phân minh (2915)
Chồng con đâu tá tính danh là gì?
Thúc rằng: “Gặp lúc lưu ly
Trong quân tôi hỏi thiếu gì tóc tơ
Đại vương tên Hải họ Từ
Đánh quen trăm trận sức dư muôn người (2920)
Gặp nàng khi ở châu Thai
Lạ gì quốc sắc thiên tài phải duyên
Vẫy vùng trong bấy nhiêu niên
Làm nên động địa kinh thiên đùng đùng
Đại quân đồn đóng cõi đông (2925)
Về sau chẳng biết vân mồng làm sao”.
Nghe tường ngành ngọn tiêu hao
Lòng riêng, chàng luống lao đao thẫn thờ
Xót thay chiếc lá bơ vơ
Kiếp trần biết giũ bao giờ cho xong? (2930)
Hoa trôi nước chảy xuôi dòng
Xót thân chìm nổi đau lòng hợp tan!
Lời xưa đã lỗi muôn vàn
Mảnh hương còn đó phím đàn còn đây
Đàn cầm khéo ngẩn ngơ dây (2935)
Lửa hương biết có kiếp này nữa thôi?
Bình bồng còn chút xa xôi
Đỉnh chung sao nỡ ăn ngồi cho an!
Rắp mong treo ấn từ quan
Mấy sông cũng lội mấy ngàn cũng pha (2940)
Dấn mình trong áng can qua
Vào sinh ra tử họa là thấy nhau
Nghĩ điều trời thẳm vực sâu
Bóng chim tăm cá biết đâu mà nhìn!
Những là nấn ná đợi tin (2945)
Nắng mưa biết đã mấy phen đổi dời?
Năm mây bỗng thấy chiếu trời
Khâm ban sắc chỉ đến nơi rành rành
Kim thì cải nhậm Nam Bình
Chàng Vương cũng cải nhậm thành Phú Dương (2950)
Sắm sanh xe ngựa vội vàng
Hai nhà cũng thuận một đường phó quan
Xảy nghe thế giặc đã tan
Sóng êm Phúc Kiến lửa tàn Chiết Giang
Được tin Kim mới rủ Vương (2955)
Tiện đường cùng lại tìm nàng sau xưa
Hàng Châu đến đó bấy giờ
Thật tin hỏi được tóc tơ rành rành
Rằng: “Ngày hôm nọ giao binh
Thất cơ, Từ đã thu linh trận tiền (2960)
Nàng Kiều công cả chẳng đền
Lệnh quan lại bắt ép duyên thổ tù
Nàng đà gieo ngọc trầm châu
Sông Tiền Đường đó, ấy mồ hồng nhan!”
Thương ôi! không hợp mà tan (2965)
Một nhà vinh hiển riêng oan một nàng!
Chiêu hồn thiết vị lễ thường
Giải oan, lập một đàn tràng bên sông
Ngọn triều non bạc trùng trùng
Vời trông còn tưởng cánh hồng lúc gieo (2970)
Tình thâm bể thảm lạ điều
Nào hồn tinh vệ biết theo chốn nào?

(Truyện Kiều, nxb. Ðại Học Và Trung Học Chuyên Nghiệp, Hà Nội, 1973)