|
Về đời Kiều, Tam Hợp đạo cô nói có đôi chỗ nghe không thông. “Có trời mà cũng tại ta”, “khư khư mình buộc lấy mình”, “tìm những chốn đoạn trường mà đi”: Ô hay, từ ngày rời nhà cha mẹ, Kiều có được chủ động chuyện gì đâu, mà bảo rằng “tại” với “buộc lấy” với “tìm”?! “Kề răng hùm sói gởi thân tôi đòi”: Lạ chưa! Kiều được Từ Hải hết sức quý yêu, được làm bà chúa đấy chứ, sao lại “tôi đòi”! Rồi hồn ma Đạm Tiên hiện về nói chuyện với Kiều cũng có chỗ vấp. “Một niềm vì nước vì dân”: Đâu phải thế. Lý do đầy đủ khiến Kiều khuyên Từ Hải ra hàng là “trên vì nước dưới vì nhà”, tức gồm cả cái ao ước được làm vợ quan lớn trong triều để “nở nang mày mặt rỡ ràng mẹ cha”... Thôi, cái chính là đạo cô đã xem trộm sách trời giỏi, thấy rõ cái mớ “áo là” lênh đênh trên sông Tiền Đường sẽ trôi vào lưới của Giác Duyên. Nó có thể coi như một hình ảnh của thân phận Kiều trên biển đời! Nếu thân xác “tuy dầm hơi nước chưa lòa bóng gương”, thì thân phận tuy đã hết sức xót xa nhưng chưa phải là tuyệt vọng đâu, mà “còn nhiều hưởng thụ về lâu”. Trong khi chờ đợi được “đền bồi duyên sau”, xin người vừa “nhẹ nhàng nợ trước” hãy ở tạm “một gian nước biếc mây vàng”, “gió trăng mát mặt”, để mau phục hồi sức khỏe tinh thần.
(Thu Tứ)
Nguyễn Du, Truyện Kiều (câu 2649-2738)
Giác Duyên từ tiết giã nàng Đeo bầu quảy níp rộng đường vân du (2650) Gặp bà Tam Hợp đạo cô Thong dong hỏi hết nhỏ to sự nàng: “Người sao hiếu nghĩa đủ đường Kiếp sao rặt những đoạn trường thế thôi?” Sư rằng: Phúc họa đạo trời (2655) Cỗi nguồn cũng ở lòng người mà ra Có trời mà cũng tại ta Tu là cỗi phúc tình là dây oan Thúy Kiều sắc sảo khôn ngoan Vô duyên là phận hồng nhan đã đành (2660) Lại mang lấy một chữ tình Khư khư mình buộc lấy mình vào trong Vậy nên những chốn thong dong Ở không yên ổn ngồi không vững vàng Ma đưa lối quỷ đem đường (2665) Lại tìm những chốn đoạn trường mà đi Hết nạn ấy đến nạn kia Thanh lâu hai lượt thanh y hai lần Trong vòng giáo dựng gươm trần Kề răng hùm sói gởi thân tôi đòi (2670) Giữa dòng nước dẫy sóng dồi Trước hàm rồng cá, gieo mồi vắng tanh Oan kia theo mãi với tình Một mình mình biết một mình mình hay Làm cho sống đọa thác đầy (2675) Đoạn trường cho hết kiếp này mới thôi!” Giác Duyên nghe nói rụng rời: “Một đời nàng nhé, thương ôi còn gì!” Sư rằng: “Song chẳng hề chi Nghiệp duyên cân lại nhắc đi còn nhiều (2680) Xét trong tội nghiệp Thúy Kiều Mắc điều tình ái khỏi điều tà dâm Lấy tình thâm trả nghĩa thâm Bán mình đã động hiếu tâm đến trời! Hại một người cứu muôn người (2685) Biết đường khinh trọng biết lời phải chăng Thửa công đức ấy ai bằng? Túc khiên đã rửa lâng lâng sạch rồi! Khi nên trời cũng chiều người Nhẹ nhàng nợ trước đền bồi duyên sau (2690) Giác Duyên dù nhớ nghĩa nhau Tiền Đường thả một bè lau rước người Trước sau cho vẹn một lời Duyên ta mà cũng phúc trời chi không!” Giác Duyên nghe nói mừng lòng (2695) Lân la tìm thú bên sông Tiền Đường Đánh tranh chụm nóc thảo đường Một gian nước biếc mây vàng chia đôi Thuê năm ngư phủ hai người Đóng thuyền chực bến kết chài giăng sông (2700) Một lòng chẳng quản mấy công Khéo thay gặp gỡ cũng trong chuyển vần! Kiều từ gieo xuống duềnh ngân Nước xuôi bỗng đã trôi dần tận nơi Ngư ông kéo lưới vớt người (2705) Ngẫm lời Tam Hợp rõ mười chẳng ngoa! Trên mui lướt mướt áo là Tuy dầm hơi nước chưa lòa bóng gương Giác Duyên nhận thật mặt nàng Nàng còn thiêm thiếp giấc vàng chưa phai (2710) Mơ màng phách quế hồn mai Đạm Tiên, thoắt đã thấy người ngày xưa Rằng: “Tôi đã có lòng chờ Mất công mười mấy năm thừa ở đây Chị sao phận mỏng phúc dày (2715) Kiếp xưa đã vậy lòng này dễ ai! Tấm thành đã thấu đến trời Bán mình là hiếu cứu người là nhân Một niềm vì nước vì dân Âm công cất một đồng cân đã già! (2720) Đoạn trường sổ rút tên ra Đoạn trường thơ phải đưa mà trả nhau Còn nhiều hưởng thụ về lâu Duyên xưa tròn trặn phúc sau dồi dào!” Nàng còn ngơ ngẩn biết sao (2725) Trạc Tuyền! nghe tiếng gọi vào bên tai Giật mình thoắt tỉnh giấc mai Bâng khuâng nào đã biết ai mà nhìn Trong thuyền nào thấy Đạm Tiên Bên mình chỉ thấy Giác Duyên ngồi kề (2730) Thấy nhau mừng rỡ trăm bề Dọn thuyền mới rước nàng về thảo lư Một nhà chung chạ sớm trưa Gió trăng mát mặt muối dưa chay lòng Bốn bề bát ngát mênh mông (2735) Triều dâng hôm sớm mây lồng trước sau Nạn xưa trút sạch lầu lầu Duyên xưa chưa dễ biết đâu chốn này.
(Truyện Kiều, nxb. Ðại Học Và Trung Học Chuyên Nghiệp, Hà Nội, 1973)
|
|