“Lương Châu Từ”

của Vương Chi Hoán




Thơ Đường có hai bài “Lương Châu từ”. Bài thứ nhất của Vương Hàn (“Bồ đào mỹ tửu dạ quang bôi...”). Bài thứ hai là đây, còn có tên là “Xuất tái”. Quận Lương Châu thuộc tỉnh Cam Túc, xưa kia là vùng sa mạc biên cương hẻo lánh. Ngọc Môn Quan là một cái cửa ải ở Lương Châu, nằm trên Con Đường Tơ Lụa. Gọi Cửa Ngọc vì đó là nơi ngọc từ phương Tây nhập vào Trung Quốc. Khương là tiếng chỉ chung các sắc dân du mục sinh sống ở miền tây nước Tàu. “Oán dương liễu” là hờn chia tay, vì “người xưa đưa khách đến bến đò hoặc cầu, thường bẻ nhánh liễu (chiết liễu) để tặng biệt”.(1) Hai câu đầu bài thơ vẽ cảnh to đến nỗi cả một tòa thành cũng bất quá “mảnh”. Hai câu sau chứa tâm sự của một hạt bụi: Buồn lắm sáo ơi, qua khỏi đây là hết xuân rồi!

Nguyên văn

Hoàng Hà viễn thướng bạch vân gian
Nhất phiến cô thành vạn nhận san
Khương địch hà tu oán dương liễu
Xuân phong bất độ Ngọc Môn Quan.


Dịch nghĩa

Xa xa sông Hoàng Hà như lên tận khoảng mây trắng
Một mảnh thành lẻ loi trên núi cao muôn trượng
Sáo Khương thổi chi khúc nhạc hờn chia tay
Gió xuân nào có thổi qua ải Ngọc Môn.

Dịch thơ

Bản 1:

Sông dài xa nhảy lên trắng mây
Thành côi một mảnh bám non đây
Hiu quạnh não nùng thêm sáo thổi
Hỏi có buồn đâu sánh chốn này.


Bản 2:

Kia sông chảy tận trời mây trắng
Nọ thành côi một mảnh sườn non
Tới đây dạ đã héo hon
Nghe hơi sáo lạ thân còn hồn bay!


Bản 3:

Sông vàng chảy mãi lên mây!
Non cao một mảnh thành xây bao giờ...
Chân đi sắp tới chơ vơ
Sáo buồn nghe thổi thẫn thờ càng thêm...


Bản dịch thơ khác

Sông vàng, mây trắng liền nhau,
Thành côi một mảnh, núi cao tiếp trời.
Thổi chi “Chiết liễu”, sáo ơi,
Gió xuân đâu lọt ra ngoài Ngọc Môn!
(Tương Như)

Mây trắng mù xa ngọn nước dồn,
Cô thành ngàn trượng núi chon von.
Sáo Khương thôi chớ hờn dương liễu,
Theo gió xuân về tới Ngọc Môn!
(Lê Nguyễn Lưu)



Thu Tứ















_______
“Khúc Lương Châu” là tên một ca khúc thời cổ.
(1) Theo
Hán Việt từ điển của Đào Duy Anh.