“HN60NĐ - Đội du kích Hồng Hà”

Dải đất bãi ngoài đê sông Hồng (gồm ba làng: Nghĩa Dũng, Tân Ấp, Phúc Xá) từ tháng 5/1946 có tên mới là khu Hồng Hà, dân cư hầu hết là người nghèo..

Năm 1946, khu Hồng Hà có vinh dự được Hồ Chủ tịch tới thăm ba lần (một lần ở lớp bình dân học vụ Phúc Xá, hai lần ở Nghĩa Dũng). Chúng tôi nhớ mãi lần Bác tới thăm bà con Nghĩa Dũng. Nhận bó hoa cô giáo Nội, thay mặt nhân dân kính tặng, Bác tặng lại cụ Giáp, cụ già nhất làng (bố của đồng chí Nam Hà, sau này là thiếu tướng).

Tháng 10/1946, chuẩn bị kháng chiến, Ủy ban bảo vệ các khu vực được thành lập. Đồng chí Trương Cao Phong là Chủ Tịch Ủy ban bảo vệ tiểu khu Hồng Hà, trực thuộc Liên khu 1. Chiều 19/12/1946, đồng chí Trương Cao Phong nhận lệnh cấp trên: 8 giờ tối, nổ súng tấn công thực dân Pháp. Đêm 19/12/1946, cùng với vệ quốc đoàn, tự vệ chiến đấu Liên khu 1, tự vệ Hồng Hà đánh địch ở cầu Long Biên, nhà máy điện nước Yên Phụ, nhà máy in Viễn Đông, dốc Hàng Đậu...

Ngày 20/12/1946, khu Hồng Hà nhận lệnh của Ban chỉ huy Liên khu 1: Trở về khu Hồng Hà, bám trụ giữ đất, giữ vững mặt trận phía đông bắc của thành phố. Các đội tự vệ của Phúc Xá, Tân Ấp, Nghĩa Dũng, sau một đêm chiến đấu, được tổ chức lại thành đại đội Hồng Hà gồm bốn trung đội do đồng chí Tuấn Lâm chỉ huy.

Đại đội Hồng Hà chiến đấu phòng ngự trên địa hình hoàn toàn bất lợi: ba bề là địch, phía đông là sông Hồng. Mỗi trung đội có từ tám đến mười khẩu súng trường các loại, vài chục quả lựu đạn, trong đó một nửa là nội hóa. Cả đại đội có hai khẩu tiểu liên.

Suốt hai tháng trời tự nuôi quân chiến đấu bám trụ trong hoàn cảnh đầy thách thức như vậy, đại đội Hồng Hà đã hoàn thành nhiệm vụ xuất sắc. Các chiến sĩ thường xuyên lên đê, đột kích các vị trí địch ở nhà máy nước, dốc Hàng Đậu, khu nhà đỏ Yên Phụ, nhà in Viễn Đông. Đặc biệt, hàng đêm, đại đội làm nhiệm vụ hộ tống đội tiếp tế vận tải Trúc Lãng và đội liên lạc Nguyễn Ngọc Nại vào Liên khu 1, và bảo vệ hàng nghìn đồng bào từ Liên khu 1 tản cư ra ngoài. Con đường nằm dưới chân đê qua khu Hồng Hà trở thành huyết mạch nối Liên khu 1 với Khu XI và hậu phương bao la.

Ngày 16/2/1947, đại đội Hồng Hà đẩy lui một cuộc tấn công lớn của địch. Đêm ấy, đại đội được lệnh rút ra ngoài theo kế hoạch bảo toàn lực lượng cho cuộc kháng chiến.

Đêm 17 rạng sáng 18/2/1947, một trung đội của đại đội Hồng Hà tới bến đò Dâu đón Trung đoàn Thủ đô.

Trong thành tích lẫy lừng của Trung đoàn Thủ đô và nhân dân Liên khu 1, có phần đóng góp thầm lặng đáng nhớ mãi của đại đội và nhân dân tiểu khu Hồng Hà.

(Ngô Trọng Bảo, trang quansuvn.net)