Thương không biết ngần nào. (TT)

“HN60NĐ - Vệ Út” (1)

Ít ai biết trong Vệ quốc quân ngày thủ đô kháng chiến có một “lực lượng đặc biệt” với tên gọi thân thương: Vệ út.

Đó là những đứa trẻ nghèo bán báo, bán bánh mì hay đánh giày lang thang trên hè phố Hà Nội kiếm sống.

Sáu mươi năm sau, trong căn gác xép trên đường Phan Đình Phùng (Q. Ba Đình, Hà Nội), trung tá Phùng Đệ (Xưởng phim Quân đội) - một Vệ út năm xưa - bồi hồi nhớ lại: “Mới lên 4, tôi trở thành cậu bé mồ côi khi cơn bạo bệnh cướp đi người cha của mình. Những tháng ngày sau đó, người dân vùng Bưởi ven hồ Tây không còn lạ cảnh một đứa bé lẫm chẫm theo mẹ bán hàng rong...”. Bé Phùng Đệ lại mất đi tình thương của người mẹ lúc mới 12 tuổi khi cơn đói năm 1945 tràn đến. Cậu theo một người cô họ xa ra ở bãi Phúc Tân...

Vệ út Vũ Trọng Phụng, nguyên đại tá quân đội về hưu (hiện đang sống tại Hà Nội), kể: “... mồ côi cha năm lên 7, mồ côi mẹ lúc lên 10, sau khi ngôi nhà ở phố Gầm Cầu bị Pháp đốt, tôi xuống ở bãi Phúc Tân với nghề bán kẹo, bán bánh mì rồi đi thổi lò rèn...”.

Bãi Phúc Tân khi ấy là một doi đất nổi lên giữa sông Hồng. Hơn 100 túp lều tranh tre xiêu vẹo nơi một số dân nghèo trú ẩn và những đứa trẻ bất hạnh từ khắp nơi dạt đến. Ngày toàn quốc kháng chiến bùng nổ, bãi Phúc Tân lửa sáng rực trời. Ông Lê Trung Toản, chính ủy Trung đoàn Thủ đô, kể rằng quân Pháp đã phóng hỏa để chặn đường tiếp tế từ bên ngoài vào trung tâm Hà Nội.

Khi lệnh tản cư được ban hành, bao nhiêu người dân thủ đô rời thành phố, nhưng những đứa trẻ bãi Phúc Tân lại tìm đến các chiến lũy.

Ông Nguyễn Văn Phúc, một trong những Vệ út đầu tiên làm liên lạc cho đại đội 1, tiểu đoàn 101, Trung đoàn Thủ đô: “... tôi và nhiều đứa trẻ cùng tuổi khác ở lại tham gia kháng chiến. Mục đích của bọn tôi cũng thật hồn nhiên: ở lại để giúp đánh những đứa đã đốt nhà trên bãi! Tôi được kết nạp vào Đội thiếu niên Hoàng Văn Thụ, rồi được vào làm liên lạc cho lực lượng Vệ quốc quân tử thủ Bắc bộ phủ”. Ngày đầu tiên, Vệ út Phúc được đưa cho một chiếc áo sơ-mi màu cỏ úa thay chiếc áo “bốn mùa” rách nát. “Chiếc áo ngắn của các anh mình mặc dài đến gối nhưng ấm áp vô cùng”, ông Phúc nhớ lại.

Bạn ông là Trần Việt Minh cũng được “biên chế” vào làm liên lạc cho tiểu đoàn 102 chiến đấu tại khu Đông Thành, còn bạn Nguyễn Văn Lưu phục vụ trong tiểu đoàn 103 có nhiệm vụ kìm chân Pháp ở khu Đông Kinh Nghĩa Thục.

Ông Lê Trung Toản cho biết có hơn 170 em nhỏ đã tham gia vào các công tác liên lạc, tiếp tế, cứu thương v.v. bên cạnh các chiến sĩ Vệ quốc quân.

(Trần Đình Tú, trang quansuvn.net)