Khuyết danh, “Cái mùi thơm kỳ lạ ấy”

Cứ vào cuối thu, khi những tia nắng chỉ còn vương nhè nhẹ trên những tán cây đã ngả sang màu vàng, cũng là lúc ở các phiên chợ quê tôi xuất hiện con rươi.

Rươi dài chừng 7cm, mình có tới 60 đến 70 đốt. Thân màu xanh xám ánh bạc nâu đỏ, có rất nhiều chân bé li ti. Nếu lần đầu tiên nhìn thấy rươi bạn sẽ không khỏi “rờn rợn” bởi trông nó giống như một loài rết hay một loài sâu bọ nào đó.

ảnh khuyết danh

Rươi (...) đặc biệt có nhiều vào ngày 20/9 và 5/10 âm lịch hàng năm. Vì vậy mới có câu ca rằng:

“Ước gì cho đến tháng mười
Bát cơm thì trắng, bát rươi thì đầy’’

Để làm được một món rươi hấp dẫn, đầu tiên bạn phải chọn những con rươi còn sống. Rươi ở dưới nước có màu xanh nhạt, khi vớt lên trên bờ sẽ chuyển màu hồng đỏ, có con màu nâu đỏ, mùi tanh dễ chịu. Rươi chết có màu xanh đen, mùi hôi nồng.

Rươi có hai loại: một loại ở trên mặt sông nước lợ, loại khác ở các ruộng rạ ven sông. Nếu rươi được vớt ở các mặt sông ven biển thì khi chế biến chỉ cần rửa dưới vòi nước sạch, còn nếu vớt ở ruộng, phải cho rươi vào nước nóng già, rồi vớt từng muôi một để loại bỏ rong bám theo, sau đó rửa lại bằng nước sạch.

Chả rươi là một món ăn ngon và là cách chế biến phổ biến nhất, được rất nhiều người yêu thích. Đầu tiên phải chọn những con rươi tươi, rửa sạch, để ráo nước, dùng nắm đũa chừng bốn cái đánh cho rươi tiết ra chất sền sệt màu trắng sữa lẫn màu phớt hồng. Cho trứng gà, thịt băm nhỏ và vỏ quýt thái chỉ vào, thêm chút tiêu, nước mắm, mì chính, hành khô thái mỏng và ớt, thì là... Sau đó đặt chảo lên bếp, đổ mỡ đun nóng già rồi lần lượt múc từng muỗng rươi vào rán ngập mỡ. Rươi chín, ngả màu vàng, mùi thơm ngào ngạt, vỏ ngoài hơi giòn mà không khô.

Bày chả rươi ra đĩa, điểm thêm xung quanh mấy lát dưa chuột, rau ghém và bông hoa ớt đỏ tươi. Rươi ăn nóng chấm nước mắm dấm tỏi ngon tuyệt.

ảnh khuyết danh

Ngoài chả rươi, người dân quê tôi còn có một món rươi rất lạ: canh rươi nấu khế. Phi hành thơm, xào khế chua thái mỏng với măng chua đã luộc qua. Đổ nước vào nồi, thêm hành khô và gừng nướng thơm đập dập. Chờ khi nước gần sôi, đổ nhẹ nhàng bát rươi đã được tẩm ướp tiêu, nước mắm, mì chính. Cuối cùng, thả chút thì là, ớt và vỏ quýt thái chỉ vào. Vị cay của ớt và vị hăng hăng của vỏ quýt điểm tô vị và tạo sự cân bằng cho tính hàn của rươi. Ăn một miếng, từ từ, sẽ thấy vị chua thanh của măng và khế, vị ngọt nhè nhẹ pha chút béo ngậy của rươi (...) khoan khoái lạ lùng.

Rươi rang thì đơn giản hơn, đổ rươi vào nồi đã lót lá chuối, nêm gia vị, rang vàng cho đến khi rươi săn giòn là được.

Nghe bố mẹ kể lại, ngày xưa người dân quê tôi còn dùng rươi để làm mắm. Mắm rươi là thứ nước chấm thịt luộc rất ngon miệng. Món rươi kho niêu đất cũng thơm ngon và tốn cơm vô cùng.

Ngày nay do rươi hiếm và đắt nên mọi nhà chỉ hay làm chả rươi, canh rươi nấu khế, chứ ít nhà còn làm mắm rươi hay rươi kho niêu đất. Rươi đắt là vậy nhưng cứ mỗi mùa rươi nhà nào cũng phải ăn ít nhất một bữa để cho đỡ nhớ cái mùi thơm kỳ lạ ấy.

(Nguồn: trang donghuongkimthanh.com. Nhan đề tạm đặt.)