Gươm giáo cung nỏ súng hỏa mai súng thần công bắn cục đá cục sắt đánh với súng trường liên thanh đại bác, là đánh làm sao?! Không biết kịp thời canh tân, khiến cho việc giữ nước trở nên bất khả, đó là tội của người ngồi cao nhất nước. “Non nước tan tành, hệ bởi vua”! (Thu Tứ)

Nguyễn Đình Chiểu, “Viếng cụ Phan Thanh Giản”

Non nước tan tành, hệ bởi đâu?
Dàu dàu mây bạc, cõi Ngao Châu.
Ba triều công cán vài hàng sớ,
Sáu tỉnh cương thường một gánh thâu.
Ải bắc ngày trông tin nhạn vắng,
Thành nam đêm quạnh tiếng quyên sầu.
Minh tinh chín chữ lòng son tạc,
Trời đất từ đây mặc gió thâu.

_________
Theo Dương Quảng Hàm trong Văn học Việt Nam:
Ngao Châu: Bãi Ngao, thuộc quận Ba Tri, tỉnh Bến Tre, là quê hương PTG.
Mây bạc: người chết, chữ lấy trong sách Trang Tử.
Ba triều: PTG làm quan ba triều Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức.
Vài hàng sớ: sớ dâng vua Tự Đức về việc ba tỉnh phía tây.
Ải bắc: những cái ải giữa Nam kỳ và kinh đô Huế. Cả câu này ý nói ngày ngày trông mong tin tức ở kinh đô tới mà không thấy gì cả.
Thành nam: thành Vĩnh Long, nơi PTG đang giữ.
Minh tinh: mảnh lụa hay vải, giấy, trên đề danh hiệu và chức tước người chết trong đám ma.
Chín chữ: lúc sắp mất PTG dặn con đề trên minh tinh chín chữ này: “Hải nhai thư sinh Phan Lương Khê chi cữu” (quan tài của người học trò ở góc bể họ Phan hiệu Lương Khê) chứ không được đề chức phẩm gì cả.