“Tổng quan về văn hóa”

Có lẽ loài người vốn chưa biết cảm nghĩ.

Lúc nào đó, bỗng nhiên ta biết!

Văn hóa bắt đầu từ lúc ấy.

Văn hóa có nhiều hướng phát triển. Do ở mỗi nơi loài người phát triển theo một hướng mà văn hóa mỗi khác. Văn hóa thành ra một cái có thể dùng để phân biệt nhóm người này với nhóm người kia.

*

Văn hóa khiến ra đời vô số văn hóa phẩm. Có bốn loại.

Loại thứ nhất là chính cảm nghĩ. “Biết” rồi, ta cảm nghĩ liên miên. Tuy hoàn toàn trừu tượng, loại này là gốc của ba loại kia.

Loại thứ hai là “văn vi”. Biết cảm nghĩ xui ta làm những chuyện chưa từng làm. Mài đá, bổ củi, trồng khoai, trồng lúa, buôn bán, thờ cúng, đi xem hội, ngồi thiền, dạy dân, nghiên cứu khoa học, làm việc từ thiện, làm thơ, vẽ tranh v.v. là văn vi. “Vi” có khi sinh “vật”, có khi không: mài đá thì có đồ đá, còn ngồi thiền hay đi xem hội thì không sinh ra cái gì cả.

Loại thứ ba là “văn vật”. Trước khi ta biết cảm nghĩ, tất cả mọi vật xung quanh đều là sản phẩm của tự nhiên. Bây giờ nhìn quanh càng ngày ta càng thấy nhiều thêm những sản phẩm của chính mình: từ bé như cái tăm đến lớn như Kim Tự Tháp, Vạn Lý Trường Thành, từ đơn giản như cái tăm đến phức tạp như máy vi tính, lò điện nguyên tử.

Loại văn hóa phẩm thứ tư là “văn cách”. Biết cảm nghĩ được một thời gian, ta thấy mặt mũi, điệu bộ, cử chỉ, dáng đi dáng đứng dáng ngồi v.v. của mình trở nên khác trước.

Từ trong rỗng ngoài trơ, sinh hoạt bản năng, dáng vẻ nguyên thủy, loài người dần thấy lòng óc đầy ắp cảm nghĩ, xung quanh ngổn ngang vật mới, sinh hoạt rắc rối lên, thậm chí dáng vẻ cũng khác trước.

*

Vậy văn hóa là gì?

Là tất cả cảm nghĩ, văn vi, văn vật, văn cách của một cộng đồng.

Văn hóa có mấy loại cơ bản?

Chỉ có hai. Văn hóa vật chất nhằm cải thiện điều kiện vật chất. Văn hóa tinh thần hướng về những giá trị tinh thần.

Thu Tứ
Viết 2005
Sửa mới nhất 10-2022