“Lâm giang tống Hạ Chiêm”

của Bạch Cư Dị




Bảy mươi bây giờ còn dưới tuổi thọ trung bình, nhưng mười mấy thế kỷ trước là “cổ lai hy”. Bạn của Bạch Cư Dị sống tới tuổi hiếm mà vẫn không nhà cửa, vẫn trôi nổi nay đây mai đó. Thì có thế khăn mới ướt, chứ chính Bạch Cư Dị chắc cũng già như bạn, “tuổi già hạt lệ như sương”, nếu chuyện không đáng xúc động lắm thì “hơi đâu chuốc lấy hai hàng chứa chan”.(1) Bài thơ này câu cuối rất gợi: sóng sông hay chính sóng đời!...

Nguyên văn

Bi quân lão biệt lệ triêm cân
Thất thập vô gia vạn lý thân
Sầu kiến chu hành phong hựu khởi
Bạch đầu lãng lý bạch đầu nhân.

Dịch nghĩa

Thương bác già phải ly biệt, nước mắt (tôi) ướt khăn
Bảy mươi vẫn không nhà, sống nay đây mai đó
Buồn thấy thuyền vừa rời bến, gió lại nổi lên
Giữa sóng bạc đầu có một người đầu bạc.

Dịch thơ

Bản 1:

Xót người trắng tóc chưa yên
Bẩy mươi còn vẫn nổi nênh sông hồ
Thuyền rời, gió khéo nổi xô
Trùng vây sóng bạc, ngất ngơ thân già...(2)

Bản 2:

Bẩy mươi vẫn chửa có nhà!
Ra sông tiễn bạn, lệ già ướt khăn
Thuyền vừa rời bến, gió lên
Đầu sương sóng bạc nổi nênh xa kìa!...

Bản dịch thơ khác

Muôn dặm thương anh, lệ biệt sầu
Bảy mươi tuổi tác, cửa nhà đâu!
Buồn trông trận gió theo thuyền nổi
Sóng bạc đầu quanh khách bạc đầu. (Tản Đà)

Thu Tứ





















________
Tên bài nghĩa là “Ra bờ sông tiễn bác Hạ Chiêm”.
(1) Xem bài “Khóc Dương Khuê” của Nguyễn Khuyến.
(2) Bài “Ngày xuân răn con cháu” của Nguyễn Khuyến: “Xuân về ngày loạn còn lơ láo, người gặp khi cùng cũng ngất ngơ”.