Bài viếng này cũng làm theo thể 7768 như Chinh phụCung oán. “Thương thảm nghĩ ngợi” đem ngâm là hợp. Về nghệ thuật, tuy không bằng hai khúc kia, nó cũng có một số đoạn, câu có giá trị.

Chồng chết, muốn chết theo chồng, ngặt nỗi con thơ:

“Buồn thay nhẽ xuân về hoa ở
Mối sầu riêng ai gỡ cho xong
Quyết liều mong vẹn chữ tòng
Trên rường nào ngại giữa dòng nào e

Con trứng nước thương vì đôi chút
Chữ tình thâm chưa thoát được đi
Vậy nên nấn ná đòi khi
Hình tuy còn ở phách thì đã theo”.

Đây hai đứa bé trước bàn thờ cha:

“Gót lân chỉ mấy hàng lẫm chẫm
Ðầu mũ mao mình tấm áo gai
U ơ ra trước hương đài
Tưởng quang cảnh ấy chua cay dường nào”.

Vừa thương con, lại vừa lo nghĩ về tương lai mình:

“Nửa cung gãy phím cầm lành
Nỗi con côi cút nỗi mình bơ vơ”,

“Lênh đênh chút phận bèo mây
Duyên kia đã vậy thân này nương đâu”.

Hoàng hậu lâm cảnh ngộ này từng đã có, nhưng nay mới thấy hoàng hậu khóc vua thành văn chương.
(Thu Tứ)



Lê Ngọc Hân, “Ai tư vãn”




Gió hiu hắt phòng tiêu lạnh lẽo (1)
Trước thềm lan hoa héo don don
Cầu Tiên khói tỏa đỉnh non,
Xe rồng thăm thẳm, bóng loan dàu dàu.

Nỗi lai lịch dễ hầu than thở (5)
Trách nhân duyên mờ lỡ cớ sao
Sầu sầu thảm thảm xiết bao
Sầu đầy giạt bể, thảm cao ngất trời.

Từ cờ thắm trỏ vời cõi Bắc (9)
Nghĩa tôn phù vằng vặc bóng dương
Rút dây vâng mệnh phụ hoàng
Thuyền lan chèo quế thuận đường vu qui.

Trăm ngàn dặm quản chi non nước (13)
Chữ nghi gia mừng được phải duyên
Sang yêu muôn đội ơn trên
Rỡ ràng vẻ thúy nối chen tiếng cầm.

Lượng che chở vụng lầm nào kể (17)
Phận đinh ninh cặn kẽ mọi lời
Dầu rằng non nước biến dời
Nguồn tình ắt chẳng chút vơi đâu là.

Lòng đùm bọc thương hoa đoái cội (21)
Khắp tôn thân cũng đội ơn sang
Miếu đường còn dấu chưng thường
Tùng thu còn rậm mấy hàng xanh xanh.

Nhờ hồng phúc đôi cành hòe quế (25)
Ðượm hơi dương dây rễ cùng tươi
Non nam lần chúc tuổi trời
Dâng câu thiên bảo bày lời Hoa phong.

Những ao ước trập trùng tuổi hạc (29)
Nguyền trăm năm ngõ được vầy vui
Nào hay sông cạn bể vùi
Lòng trời tráo trở vận người biệt li.

Từ nắng hạ mưa thu trái tiết (33)
Xót mình rồng mỏi mệt chẳng yên
Xiết bao kinh sợ lo phiền
Miếu thần đã đảo thuốc tiên lại cầu.

Khắp mọi chốn đâu đâu tìm rước (37)
Phương pháp nào đổi được cùng chăng
Ngán thay máy Tạo bất bằng
Bóng mây thoắt đã ngất chừng xe loan.

Cuộc tụ tán bi hoan kíp bấy (41)
Kể sum vầy đã mấy năm nay
Lênh đênh chút phận bèo mây
Duyên kia đã vậy thân này nương đâu.

Trằn trọc luống đêm thâu ngày tối (45)
Biết cậy ai dập nỗi bi thương
Trông mong luống những mơ màng
Mơ hồ bằng mộng bàng hoàng như say.

Khi trận gió hoa bay thấp thoáng (49)
Ngỡ hương trời bảng lảng còn đâu
Vội vàng sửa áo lên chầu
Thương ôi quạnh quẽ trước lầu nhện giăng.

Khi bóng trăng lá in lấp lánh (53)
Ngỡ tàn vàng nhớ cảnh ngự chơi
Vội vàng dạo bước tới nơi
Thương ôi vắng vẻ giữa trời tuyết sa.

Tưởng phong thể xót xa đòi đoạn (57)
Mặt rồng sao cách gián lâu nay
Có ai chốn ấy về đây
Nguồn cơn xin ngỏ cho hay được đành.

Nẻo u minh khéo chia đôi ngả (61)
Nghĩ đòi phen nồng nả đòi phen
Kiếp này chưa trọn chữ duyên
Ước xin kiếp khác vẹn tuyền lửa hương.

Nghe trước có đấng vương Thang, Võ (65)
Công nghiệp nhiều tuổi thọ thêm cao
Mà nay áo vải cờ đào
Giúp dân dựng nước biết bao công trình.

Nghe rành rành trước vua Nghiêu, Thuấn (69)
Công đức dày ngự vận càng lâu
Mà nay lượng cả ơn sâu
Móc mưa rưới khắp chín châu đượm nhuần.

Công dường ấy mà nhân dường ấy (73)
Cõi thọ sao hẹp bấy hóa công
Rộng cho chuộc được tuổi rồng
Ðổi thân ắt hẳn bõ lòng tôi ngươi.

Buồn thay nhẽ sương rơi gió lọt (77)
Cảnh đìu hiu thánh thót châu sa
Tưởng lời di chúc thiết tha
Khóc nào nên tiếng thức mà cũng mê.

Buồn thay nhẽ xuân về hoa ở (81)
Mối sầu riêng ai gỡ cho xong
Quyết liều mong vẹn chữ tòng
Trên rường nào ngại giữa dòng nào e.

Con trứng nước thương vì đôi chút (85)
Chữ tình thâm chưa thoát được đi
Vậy nên nấn ná đòi khi
Hình tuy còn ở phách thì đã theo.

Theo buổi trước ngự đèo Bồng đảo (89)
Theo buổi sau ngự nẻo sông Ngân
Theo xa thôi lại theo gần
Theo phen điện quế theo lần nguồn hoa.

Ðương theo bỗng tiếng gà sực tỉnh (93)
Ðau đớn thay cảnh ấy chiêm bao
Mơ màng thêm nỗi khát khao
Ngọc kinh chốn ấy ngày nào tới nơi.

Tưởng thôi lại bồi hồi trong dạ (97)
Nguyện đồng sinh sao đã kíp phai
Xưa sao sớm hỏi khuya bày
Nặng lòng vàng đá cạn lời tóc tơ.

Giờ sao bỗng thờ ơ lặng lẽ (101)
Tình cô đơn ai kẻ xét đâu
Xưa sao gang tấc gần chầu
Trước sân phong nguyệt trên lầu sinh ca.

Giờ sao bỗng cách xa đôi cõi (105
Tin hàn huyên khôn hỏi thăm nhanh
Nửa cung gãy phím cầm lành
Nỗi con côi cút nỗi mình bơ vơ.

Nghĩ nông nỗi ngẩn ngơ đòi lúc (109)
Tiếng tử qui thêm giục lòng thương
Não người thay cảnh tiên hương
Dạ thường quanh quất mắt thường ngóng trông.

Trông mái đông lá buồm xuôi ngược (113)
Thấy mênh mông những nước cùng mây
Ðông rồi thì lại trông tây
Thấy non cao ngất thấy cây rườm rà.

Trông nam thấy nhạn sa lác đác (117)
Trông bắc thì ngàn bạc màu sương
Nọ trông trời đất bốn phương
Cõi tiên khơi thẳm biết đường nào đi.

Cậy ai có phép gì tới đó (121)
Dâng vật thường xin ngỏ lòng trung
Này gương là của Hán cung
Ơn trên xưa đã soi chung đòi ngày.

Duyên hảo hợp xót rày nên lẻ (125)
Bụng ai hoài vội ghẽ vì đâu
Xin đưa gương ấy về chầu
Ngõ soi cho tỏ gót đầu trông ơn.

Tưởng linh sảng nhơn nhơn còn dấu (129)
Nỗi sinh cơ có thấu cho không
Cung xanh đang tuổi ấu sung
Di mưu sao nỡ quên lòng đoái thương.

Gót lân chỉ mấy hàng lẫm chẫm (133)
Ðầu mũ mao mình tấm áo gai
U ơ ra trước hương đài
Tưởng quang cảnh ấy chua cay dường nào.

Trong sáu viện ố đào ủ liễu (137)
Xác ve gầy lỏng lẻo xiêm nghê
Long đong xa cách hương quê
Mong theo lầm lối mong về tủi duyên.

Dưới bệ ngọc hàng uyên vò võ (141)
Cất chân tay thương khó xiết chi
Hang sâu nghe tiếng thương bi
Kẻ sơ còn thế huống gì người thân.

Cảnh li biệt nhiều phần bát ngát (145)
Mạch sầu tuôn ai tát cho vơi
Càng trông càng một xa vời
Tấc lòng thảm thiết chín trời biết chăng.

Buồn trông trăng trăng mờ thêm tủi (149)
Gương Hằng Nga đã bụi màu trong
Nhìn gương càng thẹn tấm lòng
Thiên duyên lạnh lẽo đêm đông biên hà.

Buồn xem hoa hoa buồn thêm thẹn (153)
Cánh hải đường đã quyện giọt sương
Trông chim càng dễ đoạn trường
Uyên ương chiếc bóng phượng hoàng lẻ đôi.

Cảnh nào cũng ngùi ngùi cảnh ấy (157)
Tiệc vui mừng còn thấy chi đâu
Phút giây bãi bể nương dâu
Cuộc đời là thế biết hầu nài sao.

Chữ tình nghĩa trời cao đất rộng (161)
Nỗi đoạn trường còn sống còn đau
Mấy lời tâm sự trước sau
Ðôi vầng nhật nguyệt trên đầu chứng cho.