“Sơn phòng xuân sự”

của Sầm Tham




Tưởng tượng cả một cái cơ ngơi không bóng người, chiều tà, quạ kêu quang quác, mà trước sân hoa lại nở tưng bừng. Hoa tươi hơn hớn như làm ủ rũ thêm cảnh điêu tàn. Đọc quạ “lượn” trong thơ, không khỏi nhớ én “liệng” trong thơ. Kim Trọng đi xa lo việc nhà, lo xong trở về:

“Vội sang vườn Thúy dò la
Nhìn xem phong cảnh nay đà khác xưa
Đầy vườn cỏ mọc, lau thưa
Song trăng quạnh quẽ, vách mưa rã rời
Trước sau nào thấy bóng người
Hoa đào năm ngoái còn cười gió đông
Xập xè én liệng lầu không
Cỏ lan mặt đất, rêu phong dấu giày
Cuối tường gai góc mọc đầy
Đi về, này những lối này năm xưa
Chung quanh lặng ngắt như tờ
Nỗi niềm tâm sự bây giờ hỏi ai?”.

Hỏi hoa thì hoa “cười”, hỏi én thì én “xập xè”, hỏi chỗ cuối tường thì tường giương gai góc, thê thảm chàng Kim!

Chuyện “vườn Thúy” viết ra trong thế kỷ 17, còn Sầm Tham lên núi thăm vườn Lương trong thế kỷ 8. Cách gần nghìn năm, mà lòng người xúc động giống nhau nhỉ. Biết đâu Sầm Tham cũng vì ai đó, chẳng qua thơ Đường cô đọng, không kể dài như tiểu thuyết Thanh...

Nguyên văn

Lương viên nhật mộ loạn phi nha
Cực mục tiêu điều tam lưỡng gia
Ðình thụ bất tri nhân khứ tận
Xuân lai hoàn phát cựu thì hoa.

Dịch nghĩa

Vườn Lương chiều tối quạ bay hỗn loạn
Trông thật xa mới thấy đôi ba nóc nhà xơ xác
Cây trong sân không biết nhà chẳng còn ai
Xuân về lại nở những đóa hoa ngày xưa!

Dịch thơ

Bản 1:

Vườn hoang quạ náo trời chiều
Xa trông lác đác đìu hiu mấy nhà
Cây vườn nào biết người xa
Xuân nay lại nở mùa hoa xuân nào.

Bản 2:

Vườn chiều quạ bay rối rít
Xa trông xơ xác mấy nhà
Người đi cây sân nào biết
Xuân về vẫn rạng rỡ hoa.

Bản 3:

Vườn chiều giặc quạ làm hung
Mái tranh xơ xác xa trông mấy nhà
Cây sân người vắng hững hờ
Xuân nay lại nở vẫn mùa hoa xưa...

Bản dịch thơ khác

Trời tối vườn Lương quạ lượn lờ
Nhà đâu vút mắt, nóc lưa thưa
Cây xuân chẳng biết người đi hết
Xuân đến hoa còn nở giống xưa. (Tản Đà)

Trời tối, vườn Lương quạ dập dìu
Nhà xa mấy nóc, cảnh đìu hiu
Cây sân chẳng biết người đi hết
Xuân tới, hoa xưa vẫn nở đều. (Ngô Tất Tố)

Thu Tứ



















_______
Tên bài nghĩa là “Cảnh xuân nơi nhà trên núi”.