Trần Huiền Ân, “Đặc sản đầm Ô Loan”

Đầm Ô Loan - ảnh khuyết danh


Nghe nói... Tản Đà tiên sinh từng đến Phú Yên, ra tận bãi biển, mang theo các món gia vị, tự mình cạy mặt con hàu trên đá, cho chút muối, chút tiêu, vắt thêm chút chanh rồi múc lên... xơi tái. Giữa cảnh trời nước bao la, sóng vỗ ì ầm, tiên sinh ung dung hớp một ngụm rượu, loại rượu tăm thượng thặng, và ngâm nga:

“Đời đáng chán hay không đáng chán
Cất chén quỳnh riêng hỏi bạn tri âm...”.

Chán thế nào được nhỉ. Thích quá đi chứ. Phấn khích quá đi chứ. Có thể tiên sinh cao hứng ngâm tiếp:

“Lấy chi vui với thu tàn
Phú Câu cước cá, Ô Loan miếng hàu...”

Hàu - ảnh khuyết danh


Thế là con hàu Ô Loan có cái hân hạnh đi vào thơ Tản Đà.

Tôi chưa được đọc câu lục bát này trong các xuất bản phẩm của Tản Đà, nhưng nghe nói vậy và thấy một số tác giả trích vào bài báo như vậy khi viết về chuyện ăn uống của tiên sinh, nên xin được tin theo là của tiên sinh (...)

Dẫu sao, dù thưởng thức bằng cách nào, ai ai cũng công nhận cái con vật bám trên mặt đá đầy sóng gió ấy là ngon và bổ. Cháo hàu là món thông thường, món “đại trà” ăn được nhiều. Điệu nghệ hơn là hàu nướng, hàu tái chanh. Thơm, ngọt, béo... thêm chua, cay, mặn... rồi nồng nàn. Vì lúc nào cũng có bộ ba chanh, tiêu, muối đi kèm, để rồi: một cốc rượu ngon (...)

Đầm Ô Loan - ảnh khuyết danh


Con sò Ô Loan nổi tiếng hơn con hàu.

Sò ăn ngon phải vào mùa nồm nam thổi, ngọn gió lay gờn gợn mặt đầm ít nước. Lúc này nhiều sò lớn và béo nhờ rong tảo đang thời kỳ phát triển. Con sò vừa ăn là con sò lớn bằng hai ngón tay cong lại. Bên ngoài vỏ sò màu xám đen có những khía tỏa hình rẻ quạt, bên trong thịt sò màu hồng tươi, chen lẫn tím sẫm và màu gạch vàng.

Bắt sò vào lúc thủy triều xuống. Hai tay cầm thúng nan, hai chân giậm nhẹ trên mặt bùn sục sạo, tìm kiếm. Lúc đạp trung, lắc nhẹ bàn chân ướm thử con sò lớn hay nhỏ rồi dùng bàn chân quặp chặt từ từ đưa lên, bàn tay thò xuống đón con sò. Có thể dùng vợt múc luôn bùn đổ ra sàng lọc, bắt cả sò nhỏ.

Sò huyết - ảnh khuyết danh


Đem sò về chà sạch vỏ, ngâm cho nhả bùn. Lò lửa than vừa hồng. Trong cái chén của mỗi người sắp sẵn vài cọng rau thơm, vài hột đậu phụng rang. Con sò huyết trên vỉ đang độ chín tới, hé vỏ, tuôn nước, ta dùng cái muỗng nhỏ cạy thịt bỏ vào chén. Vắt tí chanh, rắc chút muối tiêu, rồi bẻ miếng bánh tráng nướng. Giữa lòng chén ta đã có đủ mùi đời. Sò huyết dai dai, mằn mặn, ngọt ngọt. Chanh chua chua, rau thơm, đậu phụng bùi, bánh tráng giòn...

Thích thú nhất là ăn sò huyết trên mặt đầm Ô Loan. Dưới ánh nắng chiều và dưới ánh trăng đêm đều đầy thi vị, miễn là trong phong cảnh hữu tình ta có bằng hữu thâm tình cùng nhau

“Tửu hồ khuynh bạch tuyết hòa bôi...”

(Trần Huiền Ân, Phú Yên miền đất ước vọng, nxb. Trẻ, 2004)