Được “quân vương chi chút trên tay” cho hưởng đủ thứ “mùi”, “càng lâu càng lắm mùi hay”, người cung nữ chợt một hôm thấy mùi sủng ái hình như nhạt đi, rồi quả thật nhạt đi, rồi cứ thế nhạt thêm mãi... “Bóng dương” đã dời sang góc khác của ngự viên! Thoạt mất “soi”, “đóa lê” cố sức kéo “bóng” về, nhưng “cá no mồi cũng khó nhử lên”. Ở đằng kia “muôn hồng nghìn tía” mới mẻ lạ miệng, một miếng mồi ngon nhưng nhàm mong gì làm cá trở lại... Ðược nhiều thì mất nhiều. Mất nhiều thì oán trách nhiều: “Khoảnh làm chi bấy chúa xuân / Chơi hoa cho rữa nhụy dần lại thôi”, “Hoa này bướm nỡ thờ ơ / Ðể gầy bông thắm để xơ nhụy vàng”, thì cay đắng nhiều, đến mức muốn... đạp: “Tay Nguyệt lão chẳng xe thì chớ / Xe thế này có dở dang không / Ðang tay muốn dứt tơ hồng / Bực mình muốn đạp tiêu phòng mà ra”! Khúc ngâm đoạn này lắm câu gần thuần nôm thật đích đáng. (Thu Tứ)

Nguyễn Gia Thiều, Cung oán (c. 189-244)

Hạt mưa đã lọt miền đài các (189)
Những mừng thầm cá nước duyên may
Càng lâu càng lắm mùi hay
Cho cam công kẻ nhúng tay thùng chàm.

Ai ngờ bỗng một năm một nhạt (193)
Nguồn cơn kia chẳng tát mà vơi
Thôi đi đâu biết cơ trời
Bỗng không mà hóa ra người vị vong.

Ðuốc vương giả chí công là thế (197)
Chẳng soi cho đến khóe âm nhai
Muôn hồng nghìn tía đua tươi
Chúa xuân nhìn hái một hai bông gần.

Vốn đã biết cái thân câu trõ (201)
Cá no mồi cũng khó nhử lên
Ngán thay cái én ba nghìn
Một cây Cù mộc biết chen cành nào.

Song đã cậy má đào chon chót (205)
Hẳn duyên tươi phận tốt hơn người
Nào hay con tạo trêu ngươi
Hang sâu chút hé mặt trời lại giâm.

Trong cung quế âm thầm chiếc bóng (209)
Ðêm năm canh trông ngóng lần lần
Khoảnh làm chi bấy chúa xuân
Chơi hoa cho rữa nhụy dần lại thôi!

Lầu đãi nguyệt đứng ngồi dạ vũ (213)
Gác thừa lương thức ngủ thu phong
Phòng tiêu lạnh ngắt như đồng
Gương loan bẻ nửa giải đồng xẻ đôi.

Chiều ủ dột giấc mai trưa sớm (217)
Vẻ bâng khuâng hồn bướm vẩn vơ
Thâm khuê vắng ngắt như tờ
Cửa châu gió lọt rèm ngà sương gieo.

Ngấn phượng liễn chòm rêu lỗ chỗ (221)
Dấu dương xa đám cỏ quanh co
Lầu Tần chiều nhạt vẻ thu
Gối loan tuyết đóng chăn cù giá đông.

Ngày sáu khắc tin mong nhạn vắng (225)
Ðêm năm canh tiếng lắng chuông rền
Lạnh lùng thay giấc cô miên
Mùi hương tịch mịch bóng đèn thâm u

Tranh biếng ngắm trong đồ Tố nữ (229)
Mặt buồn trông trên cửa Nghiêm lâu
Một mình đứng tủi ngồi sầu
Ðã than với nguyệt lại rầu với hoa!

Buồn mọi nỗi lòng đà khắc khoải (233)
Ngán trăm chiều bước lại ngẩn ngơ
Hoa này bướm nỡ thờ ơ
Ðể gầy bông thắm để xơ nhụy vàng.

Ðêm năm canh lần nương vách quế (237)
Cái buồn này ai dễ giết nhau
Giết nhau chẳng cái Lưu cầu
Giết nhau bằng cái ưu sầu độc chưa.

Tay Nguyệt lão chẳng xe thì chớ (241)
Xe thế này có dở dang không
Ðang tay muốn dứt tơ hồng
Bực mình muốn đạp tiêu phòng mà ra.