Dân tộc Ê Đê




Tên gọi khác: Ra Đê, Đê

Nhóm ngôn ngữ: Malayô - Pôlinêxia

Dân số: 306.333 người (ước tính năm 2003).

Cư trú: Tập trung ở tỉnh Đắc Lắc, phía nam tỉnh Gia Lai và miền tây hai tỉnh Khánh Hòa, Phú Yên.

Đặc điểm kinh tế: Người Ê Đê làm rẫy là chính.

Hôn nhân, gia đình: Người Ê Đê theo chế độ mẫu hệ, chủ nhà là phụ nữ, con cái mang họ mẹ, con trai không được hưởng thừa kế. Đàn ông cư trú trong nhà vợ. Nếu vợ chết và bên nhà vợ không còn ai thay thế thì người chồng phải về với chị em gái mình. Nếu chết, được đưa về chôn cất bên người thân của gia đình mẹ đẻ.

Văn hóa: Người Êđê có kho tàng văn học truyền miệng phong phú: thần thoại, cổ tích, ca dao, tục ngữ, đặc biệt là các Khan (trường ca, sử thi) nổi tiếng với Khan Đam San, Khan Đam Kteh Mlan... Nhạc cụ có chiêng, cồng, trống, sáo, khèn, đàn.

Nhà cửa: Nhà người Ê Đê thuộc loại hình nhà sàn dài, bộ khung kết cấu đơn giản. Mặt bằng sinh hoạt gồm hai phần: nửa đằng cửa chính (Gah) là nơi tiếp khách, sinh hoạt chung; nửa còn lại (Ôk) chia đôi theo chiều dọc, phần bên trái chia thành nhiều gian nhỏ, phần bên phải là hàng lang, phía cuối đặt bếp... Mỗi đầu nhà có một sân sàn. Sân sàn ở phía cửa chính được gọi là sân khách. Muốn vào nhà phải qua sân sàn.

Trang phục:

Nam để tóc ngắn quấn khăn màu chàm nhiều vòng trên đầu. Y phục gồm áo và khố. Áo có hai loại cơ bản: loại áo dài tay, khoét cổ chui đầu, thân dài trùm mông, xẻ tà; và loại áo dài (quá gối), khoét cổ, ống tay bình thường không trang trí như loại áo ngắn trên... Khố có nhiều loại và được phân biệt ở sự ngắn dài có trang trí hoa văn như thế nào. Đẹp nhất là các loại ktêh, drai, đrêch, piêk, còn các loại bongbăl là loại khố thường. Nam giới cũng mang hoa tai và vòng cổ.

Phụ nữ Ê Đê để tóc dài buộc ra sau gáy. Áo váy là trang phục thường nhật. Áo dài tay, khoét cổ (loại cổ thấp hình thuyền) mặc kiểu chui đầu. Thân áo dài đến mông, khi mặc cho ra ngoài váy. Cùng với áo là chiếc váy mở (tấm vải rộng làm váy) quấn quanh thân. Hiện nay nữ thanh niên thường mặc váy kín. Ngoài ra phụ nữ còn có áo lót cộc tay. Xưa họ để tóc theo kiểu búi tó và đội nón duôn bai. Họ mang đồ trang sức bằng bạc hoặc đồng. Vòng tay thường đeo thành bộ kép, nghe tiếng va chạm của chúng vào nhau họ có thể nhận ra người quen, thân.


(Theo trang
cuocsongviet.com.vn)