Văn hóa Hòa Bình bắt đầu cách nay khoảng 17,000 năm và chấm dứt cách nay khoảng 7000 năm. Cái “di cốt người cổ Hòa Bình” tìm được ở hang Chổ tuổi ước chừng bao nhiêu?

Dù chỉ mới 7000 tuổi, việc nó có đặc trưng Mongoloid cũng vẫn hết sức đáng chú ý.(1)

Ðây không phải lần đầu tiên người ta phát hiện được dấu vết người Mongoloid trong văn hóa Hòa Bình.

Vào những thời điểm rất sớm, trên đất Bắc bộ đã có một số người Da Vàng từ nơi xa nào đến ở lẫn lộn với cư dân bản địa là người Da Ðen Australoid...

(Thu Tứ)

(1) Câu văn trong trích đoạn viết không rõ nghĩa. “Vốn rất hiếm thấy” là nói về việc di cốt người cổ có đặc trưng Mongoloid chứ không phải nói về “tư thế nằm co” (không hề hiếm).

Tống Trung Tín, “Di cốt người Hòa Bình”

Ðoàn khai quật hợp tác quốc tế liên cơ quan Viện Khảo cổ học, Ðại học Quốc gia Hà Nội, Bảo tàng Hòa Bình, Ðại học Y khoa Sapporo (Nhật Bản), Ðại học Quốc gia Seoul (Hàn Quốc), Ðại học Quốc gia Canberra (Úc) tiến hành khai quật hang Chổ, tỉnh Hòa Bình. Cuộc khai quật đã tìm thấy tầng văn hóa dày 1m - 1,5m với các dấu tích mộ táng, bếp lửa, cụm xương động vật và hàng trăm tiêu bản công cụ mang đặc trưng loại hình và kỹ thuật tiêu biểu, điển hình cho văn hóa Hòa Bình. Ðặc biệt, di cốt người cổ Hòa Bình vừa mang đặc trưng Indonesien vừa mang đặc trưng Mongoloid được chôn trong tư thế nằm co vốn rất hiếm thấy trong văn hóa Hòa Bình cũng đã được phát hiện và nghiên cứu cẩn thận trong đợt khai quật này.

(Trích Tống Trung Tín, “Khảo cổ học 2005”, tạp chí Xưa Nay, số 246, 10-2005. Nhan đề phần trích tạm đặt.)