Rồi cũng đến cái lúc ấy.

Khung cảnh dĩ nhiên là thơ mộng: “Mấy cành táo trĩu quả lúc khuất hẳn sau tường nhà, lúc hiện ra rào rào ánh sáng (...) Ánh nắng trên lá thông loé ra thành những ngôi sao, tiếng thông reo nghe như tiếng bể xa, đều đều không ngớt, Dũng có cái cảm tưởng rằng tiếng ấy đã có từ đời kiếp nào rồi nhưng đến nay còn vương lại âm thầm trong lá thông (...)”.

Hai người tỏ tình bằng mắt.

Ðúng vào “giây phút (...) đôi bạn vẫn yêu nhau từ lâu nhưng lần đầu dám lặng lẽ tỏ ra cho nhau biết”, “một đám mây trắng (...) thong thả bay ngang qua, một sự biểu hiện sáng đẹp, linh động trôi êm nhẹ trong sự yên tĩnh của bầu trời và của lòng (...)”.

Kể ra, sau đó Dũng có định nói với Loan, nhưng rút cuộc lại thôi.

Không nói gì cả, thế lại hơn. Có phải không?
(Thu Tứ)



Nhất Linh, “Đi xem gặt lúa”




- Mau lên, không đói lắm rồi.

Loan vừa nói vừa rót nước vào chai, nước nóng bắn ra bàn tay khiến Loan đặt vội ấm xuống bàn, xúyt xoa đưa tay lên miệng thổi cho dịu chỗ bỏng. Dũng ân cần hỏi:

- Có làm sao không?

Loan sung sướng nhìn Dũng mỉm cười rồi nũng nịu đưa bàn tay lên trước mặt Dũng:

- Không sao. Khỏi rồi.

- Chóng thế.

Loan lại nghĩ đến chuyện khác ngay. Nàng bảo Trúc:

- Mọi ngày một mình anh Trúc ở đây buồn chết. Một cái nhà gạch cổ trơ vơ giữa cánh đồng thế này mà không sợ thì cũng lạ thật. Tôi chịu.

Trúc nói:

- Thế mà tôi còn phải ở đây mãi thì sao?

Loan quay lại phía Trúc, hỏi dò:

- Có chắc anh ở mãi không?

Trúc hơi lấy làm lạ.

- Tôi ở mãi cho đến khi nào không ở nữa.

- Nghĩa là cho đến khi nào anh đi.

- Không ở nữa thì cố nhiên là đi rồi còn cần gì phải nghĩa là nữa. Chữ “nghĩa là” cô dùng thừa.

Loan đột nhiên hỏi:

- Nhưng sao anh lại không ở nữa?

Trúc nói:

- Cô Loan đến hay.Từ sáng đến giờ hỏi lắm câu lẩn thẩn, ỡm ờ vô cùng. Còn định ở đây mãi thì biết thế quỷ nào được vì sao lại không ở nữa.

Loan cười nói:

- Kể thì em cũng ỡm ờ thật.

Mấy người cùng cất tiếng cười theo Loan, vui vẻ bước ra sân.

Trời nắng to và gió thổi mạnh...

Mấy cành táo trĩu quả lúc khuất hẳn sau tường nhà, lúc hiện ra rào rào ánh sáng. Những bó lúa mới gặt về ngổn ngang một góc sân, gió thổi bụi lúa bay tỏa rồi tan dần đi trong không khí lạnh. Một mùi thơm tựa mùi cốm non phảng phất lẫn với bụi, với gió, với ánh nắng.

Trúc giơ tay về phía một quả đồi:

- Tôi sẽ đưa các anh chị lên cái miếu ở đỉnh đồi Gió kia.

Dũng nói:

- Đi đâu cũng được. Cái đó không quan hệ lắm. Chúng tôi cứ việc nhắm mắt theo anh.

Từ lúc đi chơi, Dũng chỉ đợi dịp được đứng riêng một mình với Loan. Chàng sẽ có đủ can đảm để ngỏ cho Loan biết; sáng hôm nay khi đến trường học rủ Lâm, Thảo đi, chàng thấy Loan ngồi đó. Loan nói để che ngượng:

- Có việc gì mà anh Dũng đến sớm thế?

Loan làm như không biết là sẽ về chơi ấp Quỳnh Nê, làm như không nghe thấy lời Dũng dặn Trúc chủ nhật trước. Dũng sung sướng rằng Loan đã mắc mưu mình vì không có lẽ đâu tình cờ Loan lại đến chơi nhà Lâm, Thảo sớm như vậy.

Lên đồi ăn xong, Trúc bảo các bạn nằm ngủ trưa đợi chàng xuống dưới cánh đồng trông coi thợ gặt.

Bóng mấy cây thông thưa quá không đủ che nắng, Thảo đem tấm vải trắng trải lên bãi cỏ sát bên tường miếu.

Nằm được một lúc, Dũng thấy Lâm bắt đầu thở mạnh và đều, chàng đoán là Lâm đã ngủ. Thảo và Loan thì thầm nói chuyện nhưng nói khẽ quá chàng không nghe rõ. Dũng vòng hai tay ra phía sau làm gối ngửa mặt nhìn lên. Ánh nắng trên lá thông loé ra thành những ngôi sao, tiếng thông reo nghe như tiếng bể xa, đều đều không ngớt, Dũng có cái cảm tưởng rằng cái tiếng ấy đã có từ đời kiếp nào rồi nhưng đến nay còn vương lại âm thầm trong lá thông.

Không nghe tiếng Loan và Thảo nói chuyện nữa, Dũng nghiêng mặt quay về phía hai người. Chàng thấp thoáng thấy hai con mắt đen lánh của Loan. Thấy Dũng bắt gặp mình đương nhìn trộm, Loan vội nhắm mắt lại làm như đang ngủ, song biết là Dũng đã trông thấy rồi, nàng lại vội mở ra rồi qua những ngọn lá cỏ rung động trước gió, hai người yên lặng nhìn nhau.

Loan chắc Dũng có ý gì đổi khác hẳn trước nên mới nhìn nàng như nhìn một người tình nhân mà không có ý ngượng, Loan cũng sinh liều, âu yếm nhìn lại Dũng. Giây phút thần tiên của đôi bạn vẫn yêu nhau từ lâu nhưng lần đầu dám lặng lẽ tỏ ra cho nhau biết.

Dũng toan mỉm cười với Loan vì trông vẻ mặt Loan chàng đoán Loan cũng sắp mỉm cười đáp lại chàng. Nhưng sợ lộ rõ quá Dũng với một lá cỏ mím môi nhấm ngọn lá.

Tình yêu hai người vẫn đã có từ trước nhưng sau cái phút đầu tiên tỏ ra cho nhau biết ấy lại quan trọng đến thế, không có gì cả mà sao Dũng lại như vừa thấy một sự thay đổi to tát trong đời, hình như tấm ái tình của chàng với Loan chỉ mới có thực, bắt đầu từ phút vừa qua.

Quả tim chàng đập mạnh nhưng lòng chàng thốt nhiên êm tĩnh lạ thường. Quãng trời ở giữa chàng và Loan hình như không có màu nữa, cao lên và rộng mông mênh, chắc không bao giờ Dũng quên được hình dáng một đám mây trắng ngay lúc đó, đương thong thả bay ngang qua, một sự biểu hiện sáng đẹp, linh động trôi êm nhẹ trong sự yên tĩnh của bầu trời và của lòng chàng. Có tiếng người gọi nhau, xa xôi ở tận dưới cánh đồng đưa lên... Loan nói:

- Anh yên lặng mà nghe tiếng thông reo... Anh có nghe thấy không?

Dũng đáp:

- Từ nãy tôi vẫn nghe và nghe rõ lắm.

Ngẫm nghĩ một lát rồi Dũng tiếp theo:

- Tiếng ấy làm tôi nghĩ đến những cảnh phân ly, những sự xa cách ở đời. Không biết tại sao thế?

Lại có tiếng người gọi dưới chân đồi... Dũng lắng tai:

- Nghe như tiếng anh Trúc. Có ai xuống cánh đồng xem gặt không? Nằm không ngủ được, chán chết.

Loan ngồi dậy nói:

- Phải đấy, đi chơi đi. Chị giáo đi không?

Nàng vừa nói vừa đứng thẳng lên, nhanh nhẹn. Dũng đoán là Loan đương như chàng hết sức mong Thảo không nhận lời. Loan nói:

- Anh giáo ngủ rồi à?

Thảo đã ngồi dậy lại nằm xuống.

- Thế thì tôi phải ở lại trông coi đồ đạc.

Loan đưa mắt nhìn Dũng thật nhanh. Hai người cùng đi về phía mấy cây thông, tìm đường xuống. Sợ có vẻ là định tâm rủ nhau đi chỉ riêng có hai người nên Dũng nói to:

- Ai như anh Trúc đương đứng đợi ở dưới kia?

Loan nói:

- Không là anh Trúc thì là ai nữa.

Thật ra cả Dũng và Loan không người nào nhìn thấy Trúc đâu cả.

- Đi về phía này cô Loan ạ, xuống gần hơn.

- Em sợ phía ấy dốc ngã chết.

Dũng đứng lại đợi:

- Ngã đã có tôi đứng ở dưới đỡ.

Chàng nhìn Loan dang hai tay lấy thăng bằng lần bước theo những hòn đá tím rãi rác ở sườn đồi. Dưới chân nàng một vùng cỏ bóng loáng ánh nắng; trông nàng in lên nền trời như hình một con chim trắng đương dương đôi cánh sắp bay. Loan nói giọng sợ hãi:

- Anh đợi em cùng đi, chứ đi một mình em sợ lắm... Sao anh lại tìm chỗ dốc này mà đi.

Dũng cố ý xuống bên dốc là vì chàng biết rằng Trúc coi gặt lúa ở thửa ruộng bên kia đồi. Đường dễ đi dần, Dũng và Loan cùng quay lại nhìn lên, nhưng không trông thấy hai vợ chồng ông giáo nữa. Dũng thở dài một cái nhẹ rồi đưa mắt nhìn Loan.

Hai người bước qua sân một chiếc nhà lá bỏ không rồi đi tắt ngang một khu vườn sắn. Loan nói:

- Mãi mới đến chân đồi.

Gần đấy, giữa một bãi cỏ xanh có một cái giếng khơi, miệng xây tròn. Dũng đứng lại bên giếng đợi Loan tiến lên ngang với mình khẽ gọi:

- Cô Loan này...

Loan ngẩng lên, hai con mắt hơi ngạc nhiên của nàng long lanh nhìn Dũng, có vẻ chờ đợi. Dũng nói tiếp theo:

- Đã đến chân núi rồi vì có giếng nước. Bao giờ cũng vậy,khi nào đi núi mà có thấy có giếng nước đào là y như lúc đó mình đã đến chân núi.

Dũng thấy câu giảng nghĩa của mình không giảng nghĩa rõ ràng thêm được tý gì. Loan ngẩn ngơ nói:

- Thế à?

Từ dưới cánh đồng từng đàn châu chấu bay vụt lên, tiếng rào rào lẫn với tiếng gió sột soạt trong lúa. Loan hỏi Dũng:

- Những ruộng lúa này cũng là thuộc về ấp của anh?

Dũng đáp:

- Hình như thế.

- Ruộng của anh mà anh không biết rõ à?

Yên lặng một lát rồi Dũng thong thả nói:

- Tôi làm gì có ruộng đất... Tôi chỉ có hai bàn tay không. Làm được thì ăn, không làm được thì nhịn đói. Thầy tôi có cho, tôi cũng không lấy... không thèm lấy.

Dũng thấy mình có cái ý muốn nói hẳn ra cho Loan biết là sẽ bỏ nhà đi. Loan ngồi xuống thành miệng giếng, ngửng nhìn lên.

- Ngồi đây không nhìn thấy anh giáo chị giáo đâu.

Dũng cũng nhìn lên, nói:

- Chắc là lấp sau bụi cây kia.

- Cây gì đấy anh nhỉ?

- Những cây tràm trắng.

Loan nhìn xuống đáy giếng nói:

- Nước giếng sâu quá nhỉ.

Dũng đến ngồi trên thành giếng nhìn xuống dưới đáy giếng trên nền trời sáng, bóng đen của hai người gần chạm vào nhau. Dũng yên lặng tự hỏi:

- Có nên không?

Đột nhiên Loan hỏi Dũng:

- Anh định sắp đi đâu?

Cả hai người cùng ngửng lên một lúc. Dũng ngạc nhiên vì câu hỏi bất ngờ, nhìn Loan dò xét. Loan cúi xuống tìm nhặt những bông hoa cỏ may vương trên vạt aó, nàng nói tiếp:

- Hình như anh sắp đi đâu xa,xa lắm.

Nàng vẫn cúi người, nghiêng đầu nhìn Dũng.

Dũng nói:

- Có lẽ. Nhưng... sao cô biết?

Loan mỉm cười:

-Thế ra thật à?

Dũng cũng mỉm cười:

- Thế ra cô bắt nọn tôi à?

Loan nói trạnh ra ý khác:

-Không, sao anh lại cho là em bắt nọn. Anh sắp lấy vợ. Lấy vợ không là đi xa à?

-Cô nói đúng. Lấy vợ là đi xa không bao giờ về nữa.

Hai người lại yên lặng. Loan chăm chú nhặt cỏ may. Một cơn gió từ ngoài cánh đồng đưa vào thoảng mùi lúa chín thơm và ấm. Một con cào cào bay ngang qua mặt Dũng cánh xoè ra lấp lánh xanh đỏ rồi bay lẫn vào trong nắng. Dưới chân Dũng,những làn nước đọng ở kẽ gạch sáng lên như bạc chảy. Dũng biết là chổ này rất tiện để nói với Loan, nếu không nói được thì không còn dịp nào nữa. Chàng nghiêng người về phía Loan, dịu dàng gọi:

-Cô Loan...

Loan thong thả quay lại,nét mặt nàng bỗng trở nên nghiêm trang. Tay nàng vẫn đưa đi đưa lại trên vạt áo tìm hoa cỏ may. Dũng nhẩm trong miệng tìm câu bắt đầu, nhưng câu nào chàng cũng thấy nó tầm thường quá. Lạ nhất là Dũng thấy lòng mình lúc đó thản nhiên như không, hình như chàng phải cố sức lắm mới nói được. Chàng không muốn nói nữa, không muốn nói những câu rất cảm động, rất quan trọng mà trong lòng không thấy mê man bàng hoàng. Chàng không dám cất tiếng vì chàng đã thấy trước rằng câu chàng nói ra chắc không tự nhiên, có vẻ trơ trẽn, giả dối, sẽ làm chàng tự thẹn với mình và ngượng với Loan mãi mãi.

-Nhưng cần gì phải nói với Loan.

Ý quyết định ấy vụt ra trong trí bất thần quá khiến Dũng cho ngay là có lý và tuân theo ngay.

Chàng đứng lên nói:

- Ngày chóng hết quá. Đã chiều rồi đấy.

Loan cũng phủi áo cho sạch cỏ may đứng lên theo.

Nàng ngửng nhìn trời, mím môi và chớp nhanh hai mí mắt. Sau một hồi đứng yên, Loan thản nhiên nói:

- Ta lại chỗ anh Trúc coi gặt lúa đi.

Dũng biết là hết, những câu chàng định nói với Loan không bao giờ, thật không bao giờ, chàng còn nói với Loan nữa.

Dũng giật mình, giơ tay chỉ, bảo Loan:

- Anh Trúc đã đến kia.

Chàng vui vẻ, vì Trúc đến đỡ được cho chàng cái khó chịu đứng mãi một mình với Loan. Loan cũng hớn hở nói tiếp theo chàng:

- Anh Trúc ở đâu đến thế?

Trúc tiến lại gần đưa mắt hết nhìn Loan lại nhìn Dũng.

- Tôi thấy bóng hai người xuống đồi từ lúc nãy, nhưng đương giở bận. Về sau không thấy đâu tôi đoán là xuống phía bên này.

Muốn cho hai người khỏi nghi ngờ, Trúc tiếp theo:

- Tôi cứ tưởng là anh Dũng và anh Lâm.

Loan cười nói:

- Anh Lâm ngủ. Chị ấy ngồi trông anh ấy ngủ. Chúng tôi định xuống tìm anh, tưởng anh coi gặt ở phía bên này.

Nàng lại cười rồi cau mặt nói luôn:

- Đường dốc quá, mấy lần trượt chân súyt ngã.

Trúc thấy dáng dấp Loan có vẻ ngượng ngập và cảm động của một người vừa phạm một tội gì. Tưởng mình đoán đúng về Dũng và Loan, trong lòng Trúc rung động một tình cảm êm thú và hiu hắt buồn. Chàng vui vẻ khoác tay Dũng giục đi, nhưng cốt để an ủi Dũng vì chàng đoán hai người đã vừa khổ sở lắm.

- Ra xem gặt lúa vui lắm. Không gì bằng quanh năm vất vả được hái bông lúa thơm và nặng trĩu đem về...

Dũng lạnh lùng nói:

- Đem về...cho người khác.

Loan nói:

- Cho anh chứ cho ai.

Trúc mỉm cười:

- Tôi chỉ biết làm việc... làm việc, mình được vui thế không đủ à? Còn thóc ấy về phần anh Dũng hay về phần cô Loan chăng nữa, tôi không kể đến.

Câu nói vô tình của Trúc nhắc đến tên chàng với tên Loan khiến Dũng đưa mắt nhìn ra cánh đồng lúa và nhớ đến cái ý muốn ngày trước lấy Loan làm vợ rồi hai người về ở đây. Tất cả ấp Quỳnh Nê, tất cả cánh đồng kia là về chàng, về Loan. Chàng chỉ muốn, sẽ được dễ như không.

- Sao nay lại bỏ nhà đi, bỏ hết cả. Loan đáng lẽ được sung sướng vì mình, rồi đây có lẽ gặp bao nhiêu khổ sở. Mà như thế vì lẽ gì?

Chàng đưa mắt nhìn Loan và thấy nảy ra rạo rực cái ý tiếc một cuộc đời sung sướng với Loan đáng lẽ chàng được hưởng. Một cơn gió heo may thơm mùi lúa đưa mạnh thẳng vào mặt chàng làm hiện ra trước mắt cảnh tượng tưng bừng của bao nhiêu mùa thu sáng đẹp chưa đến trong đời chàng và đời Loan.

Trúc ngậm ngùi nghĩ thầm:

- Kể cũng đáng tiếc, hai người sinh ra để sống với nhau, để yêu nhau...

Chàng nói tiếp theo câu của mình cốt để an ủi Loan và Dũng:

- Không có gì cả, thế lại hơn. Có phải không, anh Dũng?


(Ðây là chương 16 trong truyện dài
Ðôi bạn. Nhan đề tạm đặt.)