“Người lớn bé, mê man về đám hội”! Người bé mê hội lối bé: “thằng cu (...) khoe áo mới”, “con bé (...) đòi chị ẵm (...) theo đám rước lượn quanh làng”, “thằng bé em đòi mẹ bế lên đền (…) xem các cụ”... Người lớn mê lối lớn: hội có đủ thứ trò vui cho cả già lẫn trẻ, nhưng trai gái đương độ thì bao giờ cũng say nhất cái trò tự tổ chức là tán và được tán. Tất nhiên không phải chỉ trai trẻ mới ưa gái trẻ: cụ lý già đi qua bãi cỏ thấy “một chị đương đu ngửa tít trên không”, bèn “đứng lại ngửng đầu trông”, “mắt hấp háy nhìn qua đôi mục kỉnh”… Các cụ ông thích xem đu thì cứ việc xem, các cụ bà còn mãi bận xem kiệu, vái kiệu: “Một chiếc kiệu đương đi dừng bước lại / Rồi thình lình quay tít mãi như bay…” Kiệu mà biết bay, “bí mật” thật, đáng vái thật! Hội làng lắm trò vui ơi, lại không lo sẽ lặn mất theo mặt trời. Kìa đã “trống chèo văng vẳng”, đến giờ... Nguyễn Bính! (Thu Tứ)

“Đám hội”

Đoàn Văn Cừ




Mùa xuân ấy, ông tôi lên tận tỉnh
Đón tôi về xem hội ở làng bên
Suốt ngày đêm chuông trống đánh vang rền
Người lớn bé, mê man về hát bội
Những thằng cu tha hồ khoe áo mới
Và tha hồ nô nức kéo đi xem
Các cụ già uống rượu mãi gần đêm
Tổ tôm điếm chơi đều không biết chán
Những con bé áo xanh đòi chị ẵm
Để đi theo đám rước lượn quanh làng
Các bà đồng khăn đỏ chạy loăng quăng
Đón các khách thập phương về dự hội
Một chiếc kiệu đương đi dừng bước lại
Rồi thình lình quay tít mãi như bay
Một bà già kính cẩn chắp hai tay
Đứng vái mãi theo đám người bí mật
Trên bãi cỏ dưới trời xuân bát ngát
Một chị đương đu ngửa tít trên không
Cụ lý già đứng lại ngửng đầu trông
Mắt hấp háy nhìn qua đôi mục kỉnh
Mấy cô gái nép gần hai chú lính
Má đỏ nhừ bẽn lẽn đứng ôm nhau
Chiếc ô đen lẳng lặng tiến ra cầu
Tìm đến chiếc san màu bay trước gió
Bác nhà quê kiễng chân nhìn ngấp ngó
Rồi leo lên cho ai nấy cùng trông
Đoàn trải dài vùn vụt giữa dòng sông
Người lố nhố chèo trên làn nước lạnh
Bọn đô vật trước đình thi sức mạnh
Mình cởi trần gân cốt nổi như lươn
Tiếng reo hò khuyến khích dậy từng cơn
Lẫn tiếng trống bên đường khua rộn rã
Bên mấy chiếc khăn vuông hình mỏ quạ
Đứng chen vào chiếc mũ trắng nghênh ngang
Bọn trai quê bá cổ cạnh cô hàng
Vờ mua bán để tìm câu chuyện gẫu.
Một chú xẩm dạo đàn bên chiếc chậu
Mắt lờ mờ nghe ngóng tiếng gieo tiền
Thằng bé em đòi mẹ bế lên đền
Xem các cụ trong làng ra cử tế
Tiếng chiêng trống chen từng hồi lặng lẽ
Những bóng người trịnh trọng khẽ đi lên
Những cánh tay áo thụng vái mơ huyền
Đang diễn lại cả một thời quá khứ
Mà đất nước non sông cùng cây cỏ
Còn thuộc quyền sở hữu của Linh thiêng
Khi tế xong một cụ đứng trên thềm
Giơ bánh pháo cho người kia lại đốt
Bọn trai gái đứng xem đều chạy rạt
Một thằng cu sợ hãi khóc bi be.

Người đi xem nhiều bọn đã ra về
Trên đường vắng lá đề rơi lác đác
Ốc xa rúc từng hồi trong xóm mạc
Trời đỏ hồng sau những trái đồi xanh
Đàn chim hôm nhớn nhác gọi trên cành
Vệt tháp trắng in dài trên đồng vắng
Tiếng chuông tối nhạt khoang (?) trong yên lặng
Lẫn trống chèo văng vẳng phía làng xa
Của đám dân nô nức dưới trăng tà...