Hoài Thanh bảo Tản Ðà “đã đi qua giữa cái hỗn độn của xã hội Việt Nam đầu thế kỷ hai mươi với tấm lòng bình thản của một người thời trước (...) Cái buồn chán của tiên sinh cũng là cái buồn chán của một người trượng phu. Thở than có, nhưng không bao giờ rên rỉ” (xem Thi nhân Việt Nam).

Quả thực, trong Chán Ðời không hề có tiếng rên nào cả. Còn bình thản thì tưởng phải bình thản lắm mới làm được bài thơ theo điệu “lộng hoàn” này. Thơ làm xong, thích chí, “viết thêm câu nữa” “đố đời”!

“Chơi
thơ sướng đến thế”, trách nào “chơi (...) mãi chưa thôi”!

(Thu Tứ)



Tản Đà, “Chán đời”




Ai đã hay đâu tớ chán đời
Ðời chưa chán tớ, tớ còn chơi
Chơi cho thật chán, cho đời chán
Ðời chán nhau rồi tớ sẽ thôi

Nói thế can gì tớ đã thôi
Ðời đương có tớ, tớ còn chơi
Người ta chơi đã già đời cả
Như tớ năm nay mới nửa đời

Nửa đời chính độ tớ đang chơi
Chơi muốn cho sao thật sướng đời
Người đời ai có chơi như tớ
Chơi cứ bằng văn mãi chửa thôi

Chơi văn sướng đến thế thì thôi
Một mảnh trăng non chiếu cõi đời
Văn vận nước nhà đương buổi mới
Như trăng mới mọc, tớ còn chơi

Làng văn chi thiếu khách đua chơi
Dan díu như ai, tớ với đời
Tớ đã với đời dan díu mãi
Muốn thôi, đời cũng chửa cho thôi

Ðời đương dan díu chửa cho thôi
Tớ dám xa xôi để phụ đời
Vắng tớ lâu nay, đời nhớ tớ
Nhớ đời, nên tớ vội ra chơi

Tớ hãy chơi cho quá nửa đời
Ðời chưa quá nửa, tớ chưa thôi
Tớ thôi, tớ nghĩ buồn cho tớ
Buồn cả cho đời vắng bạn chơi

Nào những ai đâu, bạn của đời?
Sao mà bỏ vắng, ít ra chơi?
Chờ ai chờ mãi, ai đâu tá?
Hay ngán cho đời, chẳng muốn chơi?

Nếu tớ như ai: cũng ngán đời
Ðời thêm vắng bạn, lấy ai chơi?
Cuộc đời tớ nghĩ chưa nên ngán
Nếu ngán thời xưa tớ đã thôi

Tớ nhớ năm xưa nửa ngán đời
Nghĩ đi, nghĩ lại, lại ra chơi
Mê chơi cho tớ thành dan díu
Ðời dẫu cho thôi, tớ chửa thôi

Nghĩ tớ bao nhiêu lại nghĩ đời
Nghĩ đời như thế dám nào thôi
Còn đời còn tớ còn chơi mãi
Chơi mãi cho đời có bạn chơi

Tớ muốn chơi cho thật mãn đời
Ðời chưa thật mãn tớ chưa thôi
Chẳng hay đời tớ lâu hay chóng?
Dù chóng hay lâu tớ hãy chơi

Trăm năm tớ độ thế mà thôi
Ức triệu nghìn năm chửa hết đời
Chắc có một phen đời khóc tớ
Ðời chưa khóc tớ, tớ còn chơi

Trăm năm còn độ bấy nhiêu thôi
Ngoài cuộc trăm năm tớ dặn đời
Ức triệu nghìn năm đời nhớ tớ
Tớ thôi, tớ cũng hãy còn chơi

Bút đã thôi rồi lại chửa thôi
Viết thêm câu nữa hỏi đời chơi
“Lộng hoàn” này điệu từ đâu trước
Họa được hay không? tớ đố đời.