Có lần viết Tô Hoài viết lách “đượm mùi”, Tô Hoài là một “nhà văn của màu”(1). Thì đây: trong một đoạn sổ tay, ta đếm được 11 màu vàng: vàng xuộm, vàng hoe, vàng lịm, vàng xẫm, vàng tươi, vàng chín, vàng ối, vàng xọng, vàng dòn, vàng mượt, vàng mới!

Màu “vàng thu” ở vùng ôn đới thì rực rỡ. Còn màu “vàng đông” ở phía Bắc nước ta thì “đầm ấm, nhẹ nhẹ, thơm thơm”...

(Thu Tứ)

(1) Xem bài Có Màu Và Màu (TT).

Tô Hoài, “Đông vàng!”

Mùa đông, giữa ngày mùa, làng quê toàn màu vàng - những màu vàng rất khác nhau. Có lẽ bắt đầu từ những đêm sương sa thì bóng tối đã hơi cứng (?) và sáng ngày ra trông thấy trời có vàng hơn thường khi. Lúa chín dưới đồng vàng xuộm lại. Nắng nhạt ngả vàng hoe. Trong vườn, lắc lư những chùm quả xoan vàng lịm, không trông thấy cuống, như những chuỗi tràng hạt bồ đề treo lơ lửng. Từng chiếc lá mít vàng xẫm. Tàu đu đủ, chiếc lá sắn héo lại mở năm cánh vàng tươi. Buồng chuối đốm quả chín vàng. Những tàu lá chuối vàng ối xõa như những đuôi áo, vạt áo. Nắng vườn chuối đương có gió lẫn với lá vàng, như những vạt áo nắng, đuôi áo nắng, vãy vãy. Bụi mía vàng xọng, đốt ngần phấn trắng. Dưới sân, rơm và thóc vàng dòn. Quanh đó, con gà con chó cũng vàng mượt. Mái nhà phủ một màu rơm vàng mới. Lác đác, cây lụi có mấy chiếc lá đỏ. Qua khe dậu, lộ ra mấy quả ớt đỏ chói. Tất cả đượm một màu trù phú, đầm ấm lạ lùng. Không có cảm giác héo tàn hanh hao lúc sắp bước vào mùa đông. Hơi thở của đất trời, mặt nước thơm thơm, nhẹ nhẹ. Ngày không nắng, không mưa, hồ như không ai tưởng ngày hay đêm, mà người ta chỉ mải miết đi gặt, kéo đá, cắt rạ, chia thóc hợp tác xã, cứ buông bát đũa lại đi ngay, trở dậy là ra đồng.

(Tô Hoài, Sổ tay viết văn, nxb. Tác Phẩm Mới, 1977, tr. 95-96. Nhan đề phần trích tạm đặt.)