Hình như trong lịch sử chiến tranh, ở bất cứ đâu, chưa từng có một trận địa nào được thị sát kỹ đến mức này và thị sát cả bởi những quan chức cao cấp nhất! Bộ trưởng Quốc phòng, Bộ trưởng Chiến tranh, Tổng tham mưu trưởng đã bay sang tận đây từ đất Pháp xa xôi…

Hiển nhiên trước khi súng nổ, Đế quốc Pháp đã xem trận Điện Biên Phủ là cực kỳ quan trọng.

Và sau khi súng ngưng nổ, Đế quốc Pháp đã xác nhận mức độ quan trọng cực kỳ của Điện Biên Phủ bằng cách chấp nhận bỏ toàn bộ thuộc địa Đông Dương vô cùng béo bở đã chiếm giữ được trong hàng thế kỷ.

Còn Mỹ, tại sao cũng cho tướng lĩnh cao cấp lên thăm Điện Biên Phủ?

Hãy nghe lại lời Tổng thống Mỹ nói với các Thống đốc ngày 4-8-1953: “Ta giúp người Pháp là ta chọn cái cách ít tốn kém nhất để ngừa xảy ra một việc có ý nghĩa tệ hại bậc nhất đối với quyền lợi nước ta (là) việc không còn có thể với tới được những thứ cần thiết từ kho tàng In-đô-nê-xi-a và từ các lãnh thổ khác ở khu vực đông nam châu Á”.

Dĩ nhiên sợ “mất” toàn bộ Đông Nam Á lục địa và hải đảo chỉ là một ám ảnh của Eisenhower. Nhưng nó đã khiến Mỹ rất tích cực giúp Pháp giữ cho bằng được Điện Biên Phủ. (Thu Tứ)

Võ Nguyên Giáp, “Thăm như chưa từng!”

Từ tháng 1-1954 các cuộc thăm viếng Điện Biên Phủ bắt đầu (…)

Na-va và Cô-nhi không ngừng có mặt (…) Na-va 9 lần, Cô-nhi 11 lần (…) có lúc tháp tùng khách. Đó là Bộ trưởng Quốc phòng Plê-ven, Bộ trưởng Chiến tranh Đờ Sơ-vi-nhê, Tổng tham mưu trưởng Ê-ly (…)

Không chỉ có người Pháp (…) (Các tướng Mỹ đến thăm là) Trung tướng Tơ-ráp-nơn, Trung tướng Ô-Đa-ni-ơn.

(Đại tướng Võ Nguyên Giáp, hồi ký Điện Biên Phủ điểm hẹn lịch sử in lại trong Tổng tập hồi ký, nxb. Quân Đội Nhân Dân, Hà Nội, 2006, tr. 970. Nhan đề tạm đặt.)

(Chú thích của GN: Na-va là Henri Navarre, Đại tướng Tổng chỉ huy quân Pháp ở Đông Dương; Cô-nhi là René Cogny, không rõ cấp bậc lúc ấy, chỉ huy quân Pháp ở Bắc bộ; Plê-ven là René Pleven; Đờ Sơ-vi-nhê là Pierre de Chevigné; Ê-ly là Paul Ély; Tơ-ráp-nơn là Thomas J.H. Trafnell, Trung tướng, cố vấn Mỹ cao cấp nhất; Ô-Đa-ni-ơn là John W. O’Daniel, Trung tướng, Tổng chỉ huy Lục quân Mỹ ở Thái bình dương.)